De identiteit van landschap; Roni Horn.

22 februari 2016

Het diverse oeuvre van Roni Horn bestaat uit tekeningen, collages, portretfoto’s en glassculpturen. Een groot deel van de werken die in de expositie in museum De Pont te zien zijn, kwamen in IJsland tot stand. Het uiterst wisselvallige weer, de heetwaterbronnen en de onherbergzame omgeving voedde haar inspiratie. De stromingen van het land lijken terug te komen in een complexe thematiek van stilstand en beweging.

a.k.a., 2008-2009, Hauser & Wirth, Roni Horn

Vijftien portretparen tonen verschillende fases uit het leven van Horn. Kijkend naar haar leven, herkenbaar en persoonlijk maar ook ver weg en ongrijpbaar. De bewust gekozen combinaties tussen portretten van toen ze jong was en volwassen, zet mij aan het denken over de tijd en de veranderlijke rol van innerlijk en uiterlijk. De blik en de stemming op de naast elkaar gehangen foto’s komen vaak overeen waardoor er geleidelijk een persoonlijkheid naar voren komt. Op de ene foto heeft Horn een bos rossig haar en op de andere is haar kapsel weer kort. Dat Horn niet uitgesproken mannelijk of vrouwelijk oogt en daarin opzoek is naar haar identiteit wordt niet onder stoelen of banken geschoven. ‘Androgynie is niet twee dingen, het is alles bij elkaar. Het is synthese; niet dit en dat. Het is een toestand van integratie’, aldus de omschrijving van Horn zelf.

Portrait of an Image (with Isabelle Huppert), 2005, Hauser & Wirth, Roni Horn

Het werk ‘Portrait of an Image’ toont een minimale variatie in de expressie van het naakte gezicht van de actrice Isabelle Huppert. Onbewust verstrijkt de tijd terwijl ik pieker over de naast elkaar gelegen momentopnames. De verschillen zijn nauwelijks zichtbaar en zo subtiel dat ze mij eindeloos blijven boeien. In het werk ‘This is me, This is you’, neemt de beweeglijkheid van de beelden af. Verschillende uitdrukkingen worden dit keer zichtbaar in een serie foto’s die op een paar seconde van elkaar gemaakt werden. Afbeeldingen lijken soms twee keer opgehangen te zijn maar na iedere aandachtige minuut worden er meer verschillen zichtbaar. Een jong meisje dat zich op de ene foto voordoet als een jong volwassen dame en op de andere foto in haar schulp kruipt van onzekerheid. De verlegen tiener verbeeldt de constant veranderende identiteit die weerklinkt in het hele oeuvre van Horn.

This is Me, This is You (panel 1), 1998-2000, Hauser & Wirth, Roni Horn

This is Me, This is You (panel 2), 1998-2000, Hauser & Wirth, Roni Horn

De spiegelingen in het water van modefotograaf Jurgen Teller zorgen voor een verwarrende portret reeks. Het werk ‘Water Teller’, nu voor het eerst te zien, zijn portretten waar hij telkens twee maal voorgesteld wordt maar steeds op een andere wijze. Er zijn minuscule afwijkingen zichtbaar op het gezicht van de fotograaf. Zo blijken het geen directe portretten te zijn maar afbeeldingen van de reflectie van Tellers gezicht in het water. Een herinnering aan Narcissus, de nimfenzoon die verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld, duikt op. Het uiterlijk van de spiegelende verschijning bewonderde hem zo dat hij bleef staren naar de man die hij zelf was. Narcissus kon zijn liefde niet bevredigen, waarna hij erin verdronk. Horn bezorgt een nieuwe kijk op deze mythe. Volgens haar wordt onze steeds veranderende identiteit beïnvloed door het weer, het landschap en de natuur. Horn stelt zichzelf constant vragen over haar eigen identiteit wat als een rode draad in alle werken is terug te zien.

When You See Your Reflection in Water Do You Recognize the Water in You, 2010, Thomas Mueller, Roni Horn

Een installatie bestaat uit cilindervormige sculpturen die licht lijken te geven en waarvan het glas zo zuiver is dat er water aan het oppervlak lijkt te vloeien. In deze vorm houdt het glas het midden tussen beweging en stilstand. De 5 ton wegende sculpturen hebben geen titels maar zijn door Horn gekoppeld aan associatieve tekstfragmenten. De ervaring van elke kijker is belangrijk in het werk van Horn, ‘De ervaring van het werk is de betekenis,’ zei ze kort geleden nog in een interview.