‘Ik vind dat kleur een brug kan zijn tussen het fysieke en het niet-fysieke’ – Esmee Seebregts lost schilderkunst op in kleur
Esmee Seebregts heeft gebruik gemaakt van de werkwijze van Linda Seine door zelf op eigen voorwaarden een tentoonstellingsvoorstel te doen. Daarmee biedt Studio Seine kunstenaars de kans presentaties te maken die elders niet mogelijk zijn, omdat ze in musea en presentatie-instellingen afhankelijk zijn van de voornemens van een conservator of curator. Esmee Seebregts: “Ik wilde de ruimtelijkheid van mijn werk benadrukken en daar stond Linda voor open. Het ging me bijvoorbeeld om schilderijen die zowel op de vloer als op de muur geïnstalleerd moeten worden.”
Esmee Seebregts (’s-Hertogenbosch, 1991) kijkt goed om zich heen en ziet dat alles gekleurd is. Deze poëtische manier van het observeren van de wereld krijgt gestalte in haar schilderijen waarin ze verschijningsvormen van kleur als karakters benadert. Ze maakt zelf haar ei-temperaverf met pure pigmenten en schildert op houten panelen op zowel kleinere als grote formaten waarin kleuren zich ten opzichte van elkaar atmosferisch gedragen. Tot en met het Art Rotterdam weekend dat eindigt op 9 februari 2020 is recent werk van haar te zien in de solotentoonstelling ‘On the Surface of Colour’ in Studio Seine.
Op de grote wand van Studio Seine hangt een meterslang smal werk dat ‘Partituur’ heet. Het is een typering van het abstracte werk van Esmee Seebregts die haar benadering van de schilderkunst goed verklaart. Ze heeft het werk ‘Partituur’ genoemd, omdat je het kunt lezen als een muziekstuk: lineair van links naar rechts en met een ritme om te benadrukken dat kleur, net als muziek, rechtstreeks via je zintuigen bij je binnenkomt. Het uitgerekte schilderij laat kleurschakeringen zien die zowel in harde contrasten als vervloeiende overgangen pigmenten hun werk laten doen. De manier waarop ze de ei-tempera opbrengt verschilt: geschilderd met de kwast of op het paneel gegoten, soms daarna glimmend opgewreven als tegenstelling met de gebruikelijke matheid van de verfsoort. Bij dit langgerekte werk is iedere handeling weloverwogen in gevoelsmatige zin; een rationele overdenking ligt er nauwelijks aan ten grondslag.
Lineair van links naar rechts en met een ritme om te benadrukken dat kleur, net als muziek, rechtstreeks via je zintuigen bij je binnenkomt.
De titel van de tentoonstelling is goed gekozen, want vanzelfsprekend laat ze op de panelen het oppervlak van kleur zien. Tegelijkertijd is het horizontale werk in feite een plat gelegde doorsnede van kleurdiepte waarin zij zich onderdompelt. Het werk weerspiegelt een verlangen om als schilder op te gaan in kleur wat wordt bevestigd door andere schilderijen in de tentoonstelling. Er zijn twee ruimtelijke installaties te zien met grote panelen die vanaf de wand doorlopen op de vloer en ronde schilderijen waarop concentrisch kleuren zijn aangebracht. De wand-vloer installaties zijn niet alleen in hun constructie ruimtelijk, maar ook in de manier waarop de verf over de panelen vloeit.
Esmee Seebregts gebruikt daarvoor verdunde verf die ze op de panelen laat vervloeien waardoor de pigmentkorrels zichtbaar blijven, in tegenstelling tot – delen van – schilderijen die ze met de kwast maakt. De twee ruimtelijke schilderijen hebben een landschappelijkheid die aan luchtspiegelingen doet denken, aan gekleurde nevels of andere natuurverschijnselen waarbij zich ongedachte kleurmanifestaties voordoen. De ronde schilderijen hebben een concretere gedaante en doen zich bijna voor als geweven kleedjes gebaseerd op hemellichamen of andere kosmische observaties. Esmee Seebregts: “Die ronde schilderijen zijn natuurlijk ook een knipoog naar de kleurencirkel van Johannes Itten. De cirkel, zonder begin en einde, past bij het oneindige en vormloze wezen van kleur. In mijn ‘Colorcircles’ geef ik de kleuren wel een duidelijke vorm, maar die kan eindeloos door blijven bewegen. Ik vind dat kleur een brug kan zijn tussen het fysieke en het niet-fysieke.”
De ronde schilderijen hebben een concretere gedaante en doen zich bijna voor als geweven kleedjes gebaseerd op hemellichamen of andere kosmische observaties.
Al met al is ‘On the Surface of Colour’ een overtuigende tentoonstelling van een kunstenaar die ervoor heeft gekozen om een van de meest basale onderzoeksvelden – die van de kleur – op een persoonlijke manier in haar werk centraal te stellen in relatie tot licht en ruimte, de andere twee elementen die voor de schilderkunst een doorslaggevend belang hebben voor de aard en de verschijningsvorm die de verbeelding aan kan nemen.
Esmee Seebregts groeide op in ’s-Hertogenbosch maar koos ervoor om in Nijmegen naar de Vrije School te gaan, omdat ze daar veel creatieve vakken kreeg. In 2011 ging ze in Arnhem studeren aan de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving van ArtEZ. Ze studeerde in 2015 af met een presentatie waarin haar fascinatie voor de betekenis van kleur in de schilderkunst als hoofdonderzoek aan de orde kwam. Tijdens haar opleiding kwam schilderkunst weliswaar aan bod, maar de ambachtelijke aspecten ervan en de materiaalkennis deed ze vooral op aan de Academie voor Kunst en Ambacht van Lucas Stofferis in Nijmegen bij wie ze tijdens haar studie stageliep. Esmee Seebregts: “Voor mijn manier van schilderen is technische kennis doorslaggevend voor de aard en kwaliteit van mijn werk. Zo maak ik bijvoorbeeld voor de ondergrond van mijn schilderijen zelf mijn gesso van uitsluitend krijt en beenderlijm. Aan kant en klare gesso heb ik niets, daar is acryl toegevoegd en dat is plastic dat waterafstotend is waardoor de ei-tempera niet goed kan hechten.”
Esmee Seebregts studeerde in 2015 af in Arnhem en werkt sindsdien als beeldend kunstenaar. Haar docentschap beperkt zich tot gastlessen aan verschillende academies. Ze heeft een actieve praktijk en geeft blijk van een helder besef van haar positie in de hedendaagse beeldende kunst en haar verhouding tot andere kunstenaars die zich hoofdzakelijk met de betekenis en functie van kleur bezighouden. Een belangrijk voorbeeld voor haar is Katharina Grosse van wie ze de uitspraak ‘Colour is the most magical surface changer’ aanhaalt. Esmee Seebregts: “Mijn werk is misschien niet direct politiek van aard, maar ik voel me wel betrokken bij wat er in de wereld gaande is en op mijn manier verhoud ik me met mijn werk tot de zorgen die veel mensen delen. Voor mij is het van belang dat ik een onafhankelijke manier van denken en werken kan realiseren. De keuze om met kleur te werken heeft niet alleen esthetische redenen, want van oudsher wordt kleur tegenover de lijn gezet, waarbij de lijn mannelijk en rationeel zou zijn en kleur juist vrouwelijk en emotioneel en vooral ook infantiel en vulgair. Als je je daar bewust van bent, neem je met je kunstenaarschap een standpunt in dat zich verzet tegen de overheersende voorkeur van de kunstinstituten voor uiterst analytisch werk. Natuurlijk heeft mijn schilderkunst verwantschap met de analytische kleurenleer, maar ik laat me er niet door weerhouden om kleuren in emotionele zin te benaderen als familieleden, als personages. Zo vind ik ultramarijn een bloedmooie, maar lastige kleur die heel wat lijkt te zijn en van zich afschreeuwt, maar eigenlijk heel transparant is als je haar aanbrengt. Kleur is een oneindig onderwerp. Ik heb allerlei scheppingsverhalen gelezen van verschillende culturen, vooral ook niet-westerse, waarin kleur een doorslaggevende betekenis heeft. Enerzijds zijn er verhalen waarin de wereld ontstaat vanuit een grijzige vorm, waaraan in een later stadium kleur wordt toegevoegd, vaak als een soort bijzaak, soms zelfs als gevolg van een ongeluk. Kleur wordt in deze scheppingsverhalen volledig willekeurig over de wereld verspreid en is iets secundairs, niet van wezenlijk belang. Anderzijds zijn er verhalen waarbij de wereld eerst een kleurige waas van verblindend licht is, die geleidelijk wordt verdeeld, gecategoriseerd en onderdrukt in de ontwikkeling van taal, lijn en vorm. Hier is de wereld in het begin kleur en die wordt stap voor stap steeds grijzer en meer geordend. Wat ik fascinerend vind aan deze scheppingsverhalen is de manier waarop en in welke volgorde kleur een rol speelt. Die rol van kleur in deze verhalen zegt veel over hoe de mens in verschillende culturen naar kleur kijkt. In de Polynesische cultuur bijvoorbeeld is er eerst een oerstaat van chaos die tot stand is gekomen door verschillende transformaties van abstracte en vormloze materie. Deze evolutie wordt vaak beschreven als een vereniging van een passief element, Po of ‘duisternis’, en actieve elementen, Ao – ‘licht’ – en Ipa – ‘kleur’. Vanuit deze chaos is leven ontstaan dat de wereld vorm heeft gegeven.
Kleur is een oneindig onderwerp.
Het feit dat kleur überhaupt een rol heeft in de scheppingsverhalen zegt al veel over hoe er naar kleur wordt gekeken en hoe belangrijk dat fenomeen wordt gevonden. Als je naar westerse scheppingsverhalen kijkt – de Bijbel -, dan is er eerst het Woord, daarna hemel en aarde, daarna licht, en over kleur wordt niet geschreven. Dat het Woord als eerste wordt genoemd in de Bijbel geeft aan hoeveel belang wij daar in het Westen aan hechten. Daarom vinden wij kleur ook ingewikkeld, omdat kleur een andere logica heeft dan taal en zich niet goed in woorden uit laat drukken. Ik probeer daarom zo dicht mogelijk bij kleur te komen.”
Dat voornemen heeft Esmee Seebregts in 2015 in het performatieve vierluik in de vorm van de video ‘I Am Color’ op onnavolgbare wijze uitgevoerd. Ze staat aan de rand van een zwembad gekleed in een lange jurk, duikt het water in en lost op in een spoor van kleur. De scene is vanuit vier invalshoeken gefilmd waarin te zien is hoe gereflecteerd door zonlicht al het water in het kielzog van haar lichaam diep wordt gekleurd. Ze dringt door het oppervlak van de kleur heen. Alles is kleur.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl