Kunst in de openbare ruimte II: NAAR BUITEN

Aankomende woensdag is het precies twee jaar geleden dat kunstenaar Hans van Houwelingen te gast was in mister Motley’s radioprogramma Kunst is Lang en bovenstaande woorden uitsprak. In de uitzending ging Van Houwelingen uitvoering in op het spanningsveld, dat ontstaat bij kunst in de openbare ruimte, tussen buurtbewoner, gemeente en kunstenaar.

Kunst in de openbare ruimte moet aan veel geschreven en ongeschreven eisen voldoen. Naast dat het werk een artistieke waarde moet vertegenwoordigen, moet het zoveel mogelijk ‘hufter-proof’ zijn en aansluiting vinden bij zijn omgeving en het publiek. Opschudding of controverse tijdens de aanloop van het plaatsen van een nieuw werk is niet ongewoon. Neem bijvoorbeeld de slepende kwestie rondom het werk ‘Westland Wells’ van Femke Schaap. Zij ontwierp dit werk al in 2008 voor Stadsdeel Amsterdam-Zuid, maar kwam in conflict met de buurt en de gemeente wat resulteerde in een rechtszaak. Ondanks aanpassingen van Schaap is het werk tot op heden nog niet geplaatst. 

Veel kunst wordt al snel als te aanstootgevend, lelijk of simpelweg ‘onnodig’ gezien. De ‘veilige keuze’ is dan vaak het gevolg. Zo zijn er opmerkelijk veel beelden van dieren te vinden (met name honden zijn populair) en worden rotondes met onopvallende, abstracte sculpturen bebouwd. Maar zoals Van Houwelingen zegt: “Zolang zij [de buren] niet boos worden, dan wordt dat uitgelegd alsof die kunst geslaagd is. Dat is vaak juist een slecht teken”. Opschudding zorgt ervoor dat een buurt actief betrokken raakt en een werk meer is dan een opvallende bloempot.

Marjolijn Mandersloot – De Hondjes (2002)

Tom Claassen – Hildo (1997)

Een goed openbaar kunstwerk kan een publiek bereiken dat normaal nooit in aanraking komt met kunst en draagt daardoor des te meer verantwoordelijkheid. Een krachtig werk kan een plek en haar toeschouwers drastisch veranderen door op te gaan in de omgeving zonder weg te vallen, door te rebbelleren en toch te passen. 

Amsterdam kent gelukkig veel werken die meer zijn dan die bloempot. Nu de winterse kou voorbij is, menig museumjaarkaart is verlopen en de witte muren in de galerie doen vervelen, is het tijd voor een goede fietstocht.  Stap op je stalen ros, print onderstaande kaart uit en bezoek deze zeer verschillende werken op een paar vierkante kilometer Amsterdamse grond. Andere steden volgen snel!

Paars = Ger van Elk – Replacement Piece (1969/2014)
Blauw = Atelier van Lieshout – De Stam (2015)
Wit = Onbekend – ‘Het boomzagertje’ (1989)
Geel = Lawrence Weiner – Een vertaling van de ene taal naar de andere (1996)
Groen = Ilya en Emilia Kabakov – How to meet an Angel (2009)
Oranje = André Volten – Monument voor A. Winkler Prins (1970)
Bruin = Frankey – KING KONG vs President. (2017)
Grijs = Florentijn Hofman – Beer de Staalman (2005)
Rood = Stephan Balkenhol – Grote man met kleine man (1999) 

Paars = Ger van Elk – Replacement Piece (1969/2014)

Blauw = Atelier van Lieshout – De Stam (2015)

Wit = Onbekend – ‘Het boomzagertje’ (1989)

Geel = Lawrence Weiner – Een vertaling van de ene taal naar de andere (1996)

Groen = Ilya en Emilia Kabakov – How to meet an Angel (2009)

Oranje = André Volten – Monument voor A. Winkler Prins (1970)

Bruin = Frankey – KING KONG vs President. (2017)

Grijs = Florentijn Hofman – Beer de Staalman (2005)

Rood = Stephan Balkenhol – Grote man met kleine man (1999)