Tussen Kunst & Ko: Alles is water

Water en ik hebben een mooie geschiedenis. Zeventien jaar lang woonde ik precies daar waar de Vecht en het Amsterdam-Rijnkanaal het dichtst bij elkaar komen. De Vecht maakt er een rare zwieperd, het kanaal doet precies wat je van een kanaal verwacht. Een straatje van 13 huizen scheidde de twee wateren van elkaar. En ik was dat jongetje dat uren aan het kanaal zat. (Want er waren nog geen smartphones).

Eindeloos gebiologeerd door golven die zonder verveling opbeuken tegen de oever, of in het midden moeiteloos in elkaar opgaan. Nu nog, in elke stad waar ik kom, ben ik die man die net iets te lang naar het water kijkt. Wandelend langs de Tiber, op een willekeurige brug over de Seine, naar mijn eigen Brouwersgracht. Het water is overal hetzelfde, en toch, als je langer kijkt, zie je nooit hetzelfde water.

Nu sta ik in een grote zaal in het Rotterdamse museum, oog in oog met Notion Motion, een drieluik dat de Deens-IJslandse kunstenaar Olafur Eliasson speciaal maakte voor deze plek. Het water is hier anders.

Laat mij u meenemen naar het tweede deel – een gigantische donkere zaal, die door een tussenwand in tweeën wordt gedeeld. Eerst zie ik een langwerpige bak water, met de lange kant tegen de tussenwand. Achter mij staat een hele grote lamp die met een scherpe hoek op het water schijnt. Bezoekers kunnen het water laten golven door pedaaltjes aan de beide korte kanten, zoals je water kan laten golven in van die waterbakken in onderzoeksmusea als Nemo. Kinderen springen op de pedalen, volwassen ook.

Net boven het water, op de tussenwand, zijn de golven als reflecties te zien. De golven zijn strak en hebben iets onnatuurlijks. Alsof het een computeranimatie is. Als het druk is, en de pedalen veel worden ingetrapt, ontstaat er ruis. Als het rustig is, zie je elk golfje zijn eigen sluimerende lijn maken. Elke golf doet ongeveer hetzelfde, maar de bewegingen precies voorspellen kan niet. Er is een constante spanning tussen het lekkere en het onverwachte. Een hypnotiserende beweging waar ik niet op raak uitgekeken.

Net boven het water is een gleuf, en als ik aan de andere kant van de tussenwand kom, snap ik waarom. Daar is de reflectie van het golvende water als een gigantische golf te zien. Een grote golf, van ongeveer vijftien meter breed, losgekomen van alle context. Alleen maar een zwevende witte golf in een donkere zaal. Die witte streep van golvend water heeft iets doorzichtigs, terwijl het niet doorzichtig is. Het heeft iets van mist. Als sigarettenrook dat soms van de ene kant en dan weer van de andere kant lijkt te komen. Om, als er even niemand op een pedaal staat, weer terug te keren naar een vlakke witte lijn.

Eliasson laat zien dat water ook rook is. Dat water ook tijdelijk en broos is. Eliasson laat zien dat hoewel het er wel is, het ook elk moment kan oplossen in het grote geheel der dingen. Dat water meer is dan de reden voor leven, een frisse duik op de warmste dag van september en meer dan vloedgolven bij kerst. Water komt soms allesvernietigend hard, soms is het teder. Het is ander maar hetzelfde water. En wij? Wij zijn maar mensen.

Notion Motion is te zien t/m 18 september 2016

Volledige openheid: Ik doe freelance werk voor een andere tentoonstelling in Museum Boijmans Van Beuningen. Dit heeft niks te maken met bovenstaande ontmoeting met Notion Motion.

Maandelijks beschrijft Ko van ’t Hek (de helft van Kunst Kijken met Ko & Kho) over zijn ontmoeting met een kunstwerk in zijn rubriek Tussen Kunst & Ko.