Drags

4 augustus 2017

Vannacht vond ik deze prachtige fotoserie van mannen aan het eind van de 19e en het begin van de 20ste eeuw gekleed als vrouw. De foto’s tonen moed omdat deze mannen poseren in een tijd dat de maatschappij neerkijkt op deze manier van zelf expressie. Elegant en trots staan ze voor de camera. Een enkeling kijkt schuw en lijkt nog niet comfortabel te zijn met de positie waarin hij zich presenteert. Ze zijn onwetend over het feit dat ze voorlopers zijn van de huidige Dragqueens. Het gaat het verder dan een verkleedpartij; de foto’s zijn een eerste uiting van transseksualiteit. Een goed voorbeeld hiervan is het portret Lili Elbe.

Lili Elbe is geboren als Einar Wegener( 28 december 1882 – 13 september 1931) en was een Deense kunstenaar en is, voor zover bekend, de eerste die een transseksuele chirurgische operatie onderging. Gedurende de jaren twintig van de vorige eeuw kleedde Wegener zich als een vrouw, nam deel aan het openbare leven, ontving thuis gasten en noemde zich ‘’Lili Elbe’’. Hij werd geïntroduceerd als de zus van zijn vrouw, alleen intieme vrienden wisten dat hij transseksueel was.

In 1930 vertrok Lili naar Duitsland voor de chirurgische ingreep, die in die tijd nog experimenteel was. Elbe onderging een uitgebreid psychologisch onderzoek door de seksuoloog Magnus Hirschfeld in Berlijn. De eerste operatie, de verwijdering van de mannelijke genitaliën, werd verricht door dr. Warnekros in de Frauenklinik te Dresden. De tweede operatie was bedoeld om eierstokken te transplanteren. Die werden echter tijdens de vierde operatie verwijderd omdat er ernstige complicaties waren ontstaan.

Haar zaak was inmiddels een sensatie geworden, zowel in Denemarken als in Duitsland. In oktober 1930 verklaarde Koning Christiaan haar huwelijk nietig. Ze kreeg een nieuw paspoort waarin haar nieuwe naam en nieuwe geslacht vermeld werden. Lili Elbe ’s ex-vrouw hertrouwde met een gezamenlijke vriend, en Lili aanvaardde het aanzoek van een andere vriend – zodra ze in staat zou zijn om “moeder te worden”.

Lili Elbe stopte met schilderen. Ze overleed in 1931, vermoedelijk wegens een longembolie na haar vijfde en laatste operatie – een ook tegenwoordig gekend risico bij transseksuele operaties. Sommigen geloven dat ze haar dood in scène heeft gezet om elders anoniem een nieuw leven te beginnen.

Lili Elbe was een kunstenaar, schilderde landschappen. De levensloop van Elbe laat zien dat de kunst vooruitstrevend is en dat maakt dat kunstenaars als Elbe ruimte voelen om posities in te nemen die op dat moment nog niet geaccepteerd zijn. Omdat de kunst een open blik op de wereld kan bewerkstellen, vrijheid kan bieden voor experiment en laat zien dat de termen goed en fout veranderlijk zijn.