De beste fictie zorgt ervoor dat je de werkelijkheid opnieuw beziet. Ons leven is een rollenspel. Soms val je er gedachteloos mee samen en soms sta je erbij, ineens, en kijk je ernaar. Zo vergaat het je op de spectaculaire tentoonstelling die Sylvie Zijlmans & Hewald Jongenelis hebben gemaakt bij Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. Hier is het SHOWTIME, zoals één van hun muurschilderingen verkondigt. En je kunt erop vertrouwen dat dit een show vol maskerades is, vol onverwachte ontmoetingen en ontploffingen, nu eens gewelddadig, en dan weer op het ritme van de drums.


Zijlmans & Jongenelis spelen met taal. Hun Oplichter is geen schurk bij wie het liegen en bedriegen borrelt in zijn bloed, maar iemand die, letterlijk, licht werpt op zijn omgeving. Hij doet dat vlammend, met lichtkogels of in zijn hand een brandende toorts waarvan het vuur ook nog eens wordt weerkaatst door zijn hanenkam, een uitzinnig metalen schild. Hoewel hij een explosieve kant heeft, zou ik hem een geestverwant willen noemen van kunstenaars en filosofen, hun beschermheilige zelfs. Zonder overdrijven. Juist kunstenaars en filosofen staan garant voor reflectie, nietwaar: zij belichten onze wereld. Zowel de binnenwereld van de gedachten en de gevoelens, als de grote buitenwereld, de naakte realiteit.
Bij binnenkomst lijkt het er misschien even op dat de Oplichter slechts een krachteloos masker is. Eerder als slachtoffer dan als aanstichter is zijn kop in één lange rij tussen andere koppen op een hek gespietst. De hele zaal is door Zijlmans & Jongenelis veranderd in een afgerasterd plein, een theatrale, maar ook tikkie beangstigende, radicale zone. Open, dicht, donker, licht… Kennelijk moet hier iets bevochten worden. Niet voor niks heet dit hek ‘Het Hek der Waarheid’.

Op het plein ontvouwt zich een totaaltheater met levensgrote figuren en beschilderde cabines, een soort 3D kranten, waarin films, foto’s en infographics een radicale campagne voeren, of juist een anti-campagne, voor de snel veranderende samenleving in de wijken van de stad, speciaal de Randstad. Vrijheid versus veiligheid, dat is het refrein. Moet de vrijheid werkelijk worden gered met een hek erom? Op het plein worden pijnlijke kwesties uitvergroot en aangescherpt. De stadsdynamiek is opwindend, maar ook ontembaar. Het verkeer opent wegen, maar die slibben ook dicht. En de stortvloed aan informatie wrijft ons in dat de wereld altijd groter is dan de eigen woonwijk. Er is een vluchtelingencrisis gaande; er heerst dreiging van terreur.




Gaat het zien en dank u wel.
Wilma Sütö, voor Rotterdam Late Night, september 2017
Sylvie Zijlmans & Hewald Jongenelis, The Magnetic North & The Idea of Freedom, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam, tot en met 24 september