De boeken van herman de vries

31 oktober 2013

Iedereen kent vast wel één persoon die een wonderlijke collectie spaart. Hoe groter de verzameling wordt, des te interessanter om naar te kijken, want een verzameling vaart nou enkel goed op de herhaling en veelheid van dingen. Iets langer nadenkende, kom ik tot de conclusie dat iedereen wel verzamelt in zijn leven. Zij het bijvoorbeeld in de vorm van herinneringen. Iedereen met een beetje sjieke telefoon, is in het bezit van een camera en klikt er lustig op los, om zo herinneringen vast te leggen en een breed oeuvre van het leven te creëren: in mijn ogen ook een woeste poging tot het vasthouden en verzamelen van belevenissen en mensen. Iedere verzamelaar toont trots zijn werk. Zo kijk ik elke winter weer belangstellend met kerst naar eindeloos veel oude familiefoto’s, met oudooms, achter- tantes en overgrootouders. Een rijke verzameling aan mensen en sentiment. Iedereen probeert iets vast te houden. Een dagboek is ook een verzameling, net als je oude kleren, die je niet weg kunt doen en laat hangen op oude stoffige hangers. Mensen zijn nou eenmaal verzamelaars.

Kunstenaar en plantkundige herman de vries – zijn naam wordt zonder hoofdletters geschreven – heeft een rijke verzameling aan natuur gerelateerde materialen, op verschillende manieren tentoongesteld.

Hij is echter niet het soort verzamelaar zoals hierboven beschreven is. Zijn aanpak en visie verheven zijn dagelijkse verzamelingen tot bijzondere kunstwerken, met een geheel eigen inhoud. Gewoonlijk kiest een verzamelaar voor een bepaald soort objecten, omdat die om de één of andere reden interessanter of bijzonderder zijn dan andere. Bij herman de vries is er in de basis geen voorkeur. Hij toont ons enkel dingen, wijst ons erop. Net of hij wil laten zien, wat hij iedere dag waarneemt en om zich heen ziet. Hij voegt niets toe aan het bestaande, maar rangschikt enkel, om simpelweg iets aan te tonen, zonder de objecten daarbij te verheffen. Zijn werk is ontstaan vanuit het taoïsme, wetenschap en toeval. Dit klinkt wellicht abstract, maar herman de vries kiest juist een concrete vorm om deze zaken te duiden: verzamelingen. Toeval komt naar voren in zijn objectiviteit. Hij is niet op zoek, maar laat zich inspireren door wat er om hem heen gebeurd; wat hij tegenkomt. Dit grijpt hij aan en laat hij zien. Of het nou herfst, winter, of zomer is; hij laat wat hij vind, in welke staat, over aan het toeval. De vries bevindt zich waar hij wil: de heide, het strand en het bos komen allemaal aan bod in zijn verzamelingen. De vries leeft, kijkt om zich heen en laat het toeval bepalen hoe hij te werk gaat.

De vries ziet kunst als een middel om bewust te kijken naar de natuur. Hierbij speelt het taoïsme een rol. Taoïsme is een Chinese religieuze filosofie, waarin niet handelen een groet rol speelt. Dat heeft een direct verband met het eerder genoemde toeval aspect. Doordat de vries zich laat inspireren wat hem overkomt creëert hij geen onwrikbare hiërarchie. Centraal staat het simpelweg accepteren en observeren van onze directe omgeving en de steeds veranderende natuur. Het enige dat de vries daarin doet met zijn verzamelingen is iets aan ons wijzen; de natuur, maar anders dan we gewend zijn. Hij werkt strak, uitgemeten, gerangschikt, op de millimeter nauwkeurig.

Vanaf 12 november opent het van Abbemuseum een bibliotheek tentoonstelling van herman de vries. Deze bibliotheektentoonstelling biedt een ruim overzicht van de talloze kunstenaarsboeken en edities die herman de vries (Alkmaar, 1931) heeft uitgegeven, waaronder publicaties van zijn eschenau summer press, en bijzondere boeken die zijn gemaakt in een oplage van één exemplaar.