A scientific research: Do artists have a nicer life then normal people?

14 oktober 2013

Ik ben begonnen met dit wetenschappelijk onderzoek om twee redenen. Reden 1: Ik hou van getalletjes en percentages uitrekenen en zo orde te scheppen in vragen die eigenlijk niet zo makkelijk te beantwoorden zijn. Reden 2: Ook al weet ik dat kunstenaars natuurlijk ook gewoon mensen zijn, toch denk ik persoonlijk dat het wel een ander slag mensen is. Op dezelfde manier als appels en peren beiden fruit zijn, maar toch duidelijk van elkaar verschillen. Ik was benieuwd hoe zeer het beeld dat mensen hebben van kunstenaars en de dingen die zij doen en kunnen, van elkaar verschillen. Voor dit onderzoek heb ik een zestal vragen naar 40 kunstenaars gestuurd en naar 40 niet-kunstenaars. Ik zal elke twee weken een nieuwe vraag bespreken. Van de kunstenaars hebben 10 mensen gereageerd, dat is dus een score van 25%. Niet-kunstenaars voelden minder noodzaak hun mening over kunstenaars te uiten: 5 mensen reageerden. Dat is 12,5 %. Gemiddeld reageren op enquêtes in het algemeen trouwens 20% van de mensen die het krijgen toegestuurd.

Antwoorden van kunstenaars:
30% procent van alle kunstenaars denkt dat kunstenaars een leuker leven hebben:

Erik van der Weijde, werkt met fotografie en maakt publicaties
‘Ja, omdat kunstenaars meer tijd met de hond kunnen doorbrengen.’
Esther Meijer van modelabel Nieuw Jurk
‘Ja, veel leuker!’
Renske van Enckevort, schilder/schrijver
‘Ja, omdat we niet op hoeven te staan, maar dat wel kunnen doen. Soms is de dag een mooie dag omdat je op bent gestaan en een penseel hebt vastgehouden, en soms is de dag mooi omdat je je fiets moest plakken en een onbekende man die eigenlijk voornamelijk naar zijn eigen verhalen wilde luisteren op zijn fiets is gestapt om bandenplak voor je te kopen, terwijl jij naar de lucht kijkt en je omgekeerde fiets beschermt.’

70 procent van alle kunstenaars vindt niet per se dat kunstenaars een leuker leven hebben.
Wel moet daarbij gezegd worden dat geen van de kunstenaars zegt dat ze vinden dat andere mensen een leuker of beter leven hebben.
Zelfs alle kunstenaars die de vraag met nee beantwoorden, stellen daar wel andere dingen tegenover. Bijvoorbeeld dat kunstenaars geen leuker leven hebben, maar misschien wel een bevredigender leven hebben of meer wonderlijke dingen meemaken.

Christian van der Kaap, kunstenaar en tijdschriftmaker
‘Nee, kunstenaars hebben een armzalig leven en toch hebben zij bij uitzondering een helder toekomstperspectief. Uiteindelijk zijn er weinigen die alles wat ze denken te hebben op willen geven om het te zijn. Daarentegen zijn veel van de leukste mensen die ik ooit ontmoet heb kunstenaars. Ik weet alleen niet of ze er zelf even gelukkig mee zijn. Ondanks het feit dat soberheid en eenzaamheid in onze Lutherse maatschappij toch wel op waarde wordt geschat.’
Mick Johan, Miktor in Miktor & Molf, een kunstenaarsduo dat er lol in heeft te scheppen
‘Nee, hoewel perceptie wellicht anders doet denken, zijn kunstenaars ook mensen. En van mensen is bekend dat zij die vrolijk en optimistisch zijn het leukste leven leiden, enkel omdat ze dat zelf zo ervaren.’
David Veldhoen, kunst openbare ruimte, architectonisch en stedenbouwkundig ontwerper
‘Nee, … niet persé omdat creativiteit niet voorbehouden is aan kunstenaars alleen. Er zijn kunstenaars en levenskunstenaars; iemand met een ‘saaie’ baan kan bijvoorbeeld meer geld uitgeven om in zijn vrije tijd zorgeloos leuke dingen te doen. Als kunstenaar kun je wel eerder je eigen drijfveren volgen. Het maken van eigen werk balanceert dan desondanks tussen zelfkritische en bevredigende perioden/resultaten. Maar het komt in elk geval uit jezelf voort. Misschien is ‘leuk’ niet de juiste omschrijving…?’
Pieke Werner, schrijfster, natuurschattenverzamelaar
‘Ik denk niet dat ze een leuker leven hebben, maar misschien hebben ze wel een leven dat meer bij ze past, omdat ze er zelf voor gekozen hebben om kunstenaar te zijn, en er vaak beter in zijn om hun bestaan zelf vorm te geven. Ze maken misschien meer dingen mee, of zien meer in hoe wonderlijk dingen zijn die andere mensen misschien vanzelfsprekend vinden.
Ik denk dat dat op zich wel leuker is, maar ik denk niet dat kunstenaars per se een leuker leven hebben. Want volgens mij vinden andere mensen hun leven ook vaak best wel leuk, en bovendien zijn kunstenaars misschien wel iets vaker verward, angstig, neurotisch, melancholisch, of kwaad om iets: wat ze dan uit pure ellende omzetten in een kunstwerk.
Tevreden mensen voelen misschien iets minder de noodzaak om dingen te maken. Die gaan gewoon bridgen in hun vrije tijd.’
Juliaan Andeweg, schilder
‘Gewone mensen? Die moet ik nog ontmoeten.’
Sands Murray-Wassink, Wassinque Inc., schilder/body artist
‘Ja en nee en weet ik niet. Kunstenaars hebben een uitlaatklep die heel specifiek is. Dat kan helpen.
Maar andere mensen hebben even veel kansen om creatief te zijn.’
Alma Mathijsen, schrijfster/kunstenaar
‘Ik heb geen idee.’

Antwoorden van niet-kunstenaars:

40% van niet-kunstenaars denkt dat kunstenaars een leuker leven hebben. Dat is iets meer dan de 30% van de kunstenaars die dat denken.
Toch betekent dat niet direct dat niet-kunstenaars positiever zijn. 60% van de niet kunstenaars denkt namelijk niet dat kunstenaars een leuker leven hebben.
Opvallend is dat niet-kunstenaars in tegenstelling tot de kunstenaars niet de neiging voelen daar wat anders tegenover te stellen in hun antwoord (zoals meer bevrediging, een leven leiden dat beter bij ze past). Zelfs 20% (ja, ik weet het, dat is maar 1 persoon) denkt dat kunstenaars echt een minder leuk leven hebben omdat ze meer onzekerheid en twijfels kennen.

Ferry van Overberg, student psychologie.
‘Ja, omdat ze op verschillende manieren tegen dingen leren aankijken. Met verschillende thema’s werken en meer inlevingsvermogen creeren. Nadenken over wat andere mensen denken. Creatief bezig zijn. Met veel verschillende dingen bezig zijn.’
Ineke Bosman, tropenarts
‘Leuk is een rare term, is eigenlijk een facebook-woord. Like, dont like. Als ik zou kiezen zou ik ja zeggen, like! Creatief betekent per definitie leuker. Behalve dat die creativiteit kan omkeren en hevige frustratie gevn, dan is het minder leuk…’
Piet van Leeuwen, specialist ouderengeneeskunde
‘Nee, het leven trekt zich niets aan van wie je bent of wat je doet. Al het goede en al het lastige van het leven kan dus ook een kunstenaar ten deel vallen.’
Gijs Waterberg, basisschoolleraar
‘Nee, omdat ze meer onzekerheid en twijfels kennen.’
Daan van Leeuwen, coördinator bij een maatjesproject waarbij mensen uit de financiële problemen geholpen worden door vrijwilligers
‘Nee, kunstenaars zijn gewone mensen.’

Dan wil ik afsluiten met wat cijfers over kunstenaars die voortkomen uit wel echt wetenschappelijk onderzoek. Cijfers die misschien niet gelijk de vraag beantwoorden of kunstenaars een leuk leven hebben, maar die misschien kunnen bijdragen aan dat antwoord:
Vrouwelijke schilders en beeldhouwers staan in de top 3 van beroepen waaronder het meeste zelfmoord wordt gepleegd. Op nummer 1 en 2 staan blanke mannelijke dokters en zwarte mannelijke beveiligers.
(2007, National Institute of Occupational Safety and Health)
Professor Jamison deed onderzoek in 1993 naar depressies onder kunstenaars en kwam tot de conclusie dat het percentage van kunstenaars met depressieve klachten 8x hoger ligt dan het percentage van de overige bevolking. Ook hadden ze een 10x hogere kans om zelfmoord te plegen.
In 1995 er is een onderzoek geweest uitgevoerd door professor Ludwig. Uit zijn onderzoek kwam naar voren dat 50% van alle mensen die in de kunst werkzaam zijn, last hebben van depressieve klachten. In de wetenschap lag dit percentage op 24%.

Verder is er door het CBS in 2007 onderzoek gedaan naar het inkomen van kunstenaars. Van de beeldend kunstenaars verdient 50% onder de 10.000 euro per jaar. Dat is dus minder dan 833 euro per maand. Al is het natuurlijk helemaal niet gezegd dat je door geld een leuker leven hebt.