Eindexamens 2019: Het Kleed

16 juli 2019

In de afgelopen weken heb ik namens mister Motley alle eindexamententoonstellingen in Nederland gezien om er vervolgens een aantal artikelen over te schrijven.

In de afgelopen weken heb ik namens mister Motley alle eindexamententoonstellingen in Nederland gezien om er vervolgens een aantal artikelen over te schrijven. Dit jaar zijn dat echter geen lijstjes per bezochte academie met daarin de meest in het oog springende werken, maar artikelen waarin de actuele thema’s, tendensen en ideeën over de wereld onder pas-afgestudeerde kunstenaars beschreven worden. Stukken waarin werken van de Rietveld, Minerva, HKU, ArtEZ, en vele andere academies met elkaar in verband worden gebracht om op die manier een glimp te begrijpen van de tijd waarin we leven en de kunst die daaruit voortkomt. Vandaag schrijf ik over een object waar ik in alle tentoonstellingen niet omheen kon: Het kleed, met werken van Suzanne Plomp, Marloes Vreeswijk, Florès van der Marel, Vera Gotwalt, Wesley Mapes en Adam Bletchly.

Er is geen ander object dan de ketting waar het kleed zo nauw mee vergeleken kan worden. Beiden worden ze gebruikt als decoratie, om een ruimte (als we het lichaam voor het gemak ook even als ruimte beschouwen) te versieren, af te maken. Tegelijkertijd kennen beide objecten een diepe religieuze traditie. We hebben gebedskettingen en gebedskleden. Daarnaast zijn zowel de ketting als het kleed objecten die al eeuwenlang bestaan en zichzelf in functie en verschijningsvorm constant opnieuw uitvinden.

Het grote verschil tussen de twee is misschien wel dat een ketting voornamelijk een ketting is en nauwelijks wordt gebruikt als middel om een ander verhaal te vertellen, terwijl dit bij een kleed wel het geval is. De zachte deken dient niet alleen om op te zitten of bidden, maar de ondergrond zelf kan ook een verhaal vertellen middels voorstellingen die in het kleed geweven worden. Dit klinkt logisch, maar het viel mij wel opnieuw op toen ik de afgelopen weken door de vele academiegangen liep. Tientallen jonge kunstenaars verweven letterlijk verschillende verhalen in kleden om ze vervolgens aan de muur te hangen (of traditioneel op de grond te leggen). Alsof de stiksel, het wol, de garen en de knopen de zachtheid, verwevenheid en meerstemmigheid van vertellingen beter tot hun recht laten komen.

Suzanne Plomp, The Mother of Necessity, 2019. Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, Den Haag.
Suzanne Plomp beschrijft haar werken als levendige organen. Het zijn zijn uitbreidingen van haar lichaam omdat haar energie wordt overgedragen tijdens het arbeidsintensieve proces van breien en weven met de hand. In die energie liggen de viering van groei, liefde, metamorfosen, seksualiteit, de gewonnen vrijheid van vrouwen en het verlangen naar een nog te winnen vrijheid van vrouwen besloten. Onder andere dit kleed is de belichaming van die viering.

Florès van der Marel, Framed, 2019. ArtEZ AKI, Enschede.
Een wandkleed dat bestaat uit een gordijn en verschillende stukken stof. Deze eenvoud is juist de kracht van het werk. Het wandkleed is als een venster op een andere wereld. Wat schuilt erachter?

Vera Gotwalt, Binnentuin van Kairos, 2018-heden. Maastricht Academy of Fine Arts.
Een mail die op groot formaat in de ruimte van Vera Gotwalt opgehangen was:

[Beste Erik en Menno,
Vandaag zag ik het schaap op het binnenpleintje van de Stuers staan en na informeren begreep ik dat dit een project is van één van onze studenten. Ik begreep ook dat Guus dit schaap om 16.00 uur zal scheren en dat na afloop zowel het schaap alsook de afzetting opgeruimd zal worden. Ik ga ervan uit dat ik wat dit laatste betreft op jullie kan rekenen. (één dag 4 parkeerplaatsen minder is nog te doen maar meer dagen levert toch wat problemen op).

Voor de toekomst zou ik jullie willen vragen mij in deze plannen te betrekken zodat dit op een goede wijze naar betrokkenen gecommuniceerd kan worden. (er doen zich indianenverhalen te ronde die door een goede communicatie vooraf voorkomen hadden kunnen worden).

Veel succes met de afstudeeropdracht en mochten er onverhoopt nog vragen zijn dan hoor ik deze graag.

Met hartelijke groet,
Monique]

Wesley Mapes, Neo Kemetic Assemblage II (NKAII), 2019. Sandberg Instituut, Amsterdam.
Wesley Mapes laat zich inspireren door post-koloniale theorie, ‘alternatieve’ geschiedenis, wiskunde, moderne architectuur en de pan-Afrikaanse identiteit. Dit kleed is onderdeel van een installatie waarin hij het verleden, heden en de toekomst onderzoekt aan de hand van onder andere rituelen en relikwieën. In het wandkleed zijn de zwarte contouren van een Zulu-wapenschild te herkennen, met daarin de typische verticale rijtjes van een aantal horizontale strepen.

Adam Bletchly, A Nuclear Vision uit de Whole Earth Trilogy, 2019. Sandberg Instituut, Amsterdam.
De drie wandkleden van Adam Bletchly vormen een kritiek op de hedendaagse omgang met de aarde. De kunstenaar heeft in de drie kleden zijn zoektocht naar mogelijke oplossingen voor de klimaatproblematiek afgebeeld. De kunstenaar is van mening dat wetenschappelijke artikelen die omtrent deze onderwerpen gepubliceerd worden voor de ‘gewone’ lezer veel te droog zijn. Een toelichting op visueel niveau maakt de ingewikkelde materie – over bijvoorbeeld nucleaire energie, stedelijke vormgeving of genetisch gemanipuleerde gewassen – volgens hem voor iedereen begrijpelijk.

Marloes Vreeswijk, Zonder titel, 2019. AKV St. Joost, Den Bosch.
Marloes Vreeswijk bevraagt haar positie in deze maatschappij. Door afstand te doen van de verwachtingen die ze als burger ervaart, tracht ze haar eigen voorwaarden te scheppen en daarmee ook het begrip ruimte te bevragen. Middels haar werk probeert de kunstenares zogenaamde safe spaces te creeëren, zoals bijvoorbeeld dit kleurrijke kleed. De maten en contouren van haar eigen lichaam vormen de basis van deze veilige ruimtes. Bij de vervaardiging van haar werk vraagt ze zich af: hoe neem je ruimte in en hoe geef je hier invulling aan?