Column

Op de kunstacademie krijgt Maurits de Bruijn het boek Ruimten rondom van Georges Perec aangereikt. Een ‘dagboek van een ruimtegebruiker’ waarin Perec een scala aan gedachten loslaat op het bed, de deur, het trappenhuis. Onze leefomgeving wordt constant opnieuw uitgevonden, stelt Perec op die eerste bladzijde, maar de ruimte wordt door ons nauwelijks bevraagd, of gelezen. ‘Want wat wij alledaagsheid noemen is niet vanzelfsprekend, maar ondoorzichtig: een vorm van blindheid, een soort verdoving.’

Emma van Meyeren toog naar Middelburg om daar in de Vleeshal de solotentoonstelling Directions van Hannah Black te zien. Ze trof er een bonte constellatie aan: van de minimumloonregeling voor kunstenaars in de jaren 50-80 tot de bombardementen op de thuisstad van de Vleeshal aan het begin van de Tweede Wereldoorlog: ‘voelen waar destructie en constructie elkaar doorkruisen en met gevoelens van pijn en observaties over ironie blijven vragen wat nou eigenlijk de condities zijn’.

Overgeërfde trauma’s staan centraal in A real pain, de tweede film van Jessie Eisenberg – een eigenzinnige combinatie van een buddy comedy en een Holocaustfilm. De neven David en Benji reizen af naar Polen, om de plek te eren waar hun net overleden Joodse grootmoeder woonde. In de sobere apotheose van de film, bezoeken ze concentratiekamp Majdanek. Maurits de Bruijn bekeek A real pain en maakte kennis met een vorm van representatie die hij voorheen niet kende.

Vanaf vandaag draait No Other Land in de Nederlandse bioscopen, een documentaire van verschillende filmmakers die de gruwelijke Israëlische ontmanteling van Masafer Yatta vastleggen. Masafar Yatta is een verzameling van twintig bergdorpen op de Westoever, vestigingen die al op kaarten uit de negentiende eeuw te zien zijn. Maurits de Bruijn woonde de IDFA-première bij: ‘Er gleden golven van walging door het met rood pluche beklede Carré. Na anderhalf uur onrecht schoot het publiek uit de stoelen om zich over te geven aan een staande ovatie, die aanhield tot de Israëlische en Palestijnse filmmakers het podium betraden.’

Maurits de Bruijn bezocht in het Zeeuws Museum de slavernijtentoonstelling. Hoewel de vroegmoderne Staten van Zeeland verantwoordelijk zijn voor 45 procent van de totale Nederlandse rol in de deportatie van tot slaaf gemaakten, wordt dit slavernijverleden in de provincie nog nauwelijks erkend. Blijk daarvan geven ook de racistische leuzen op het slavernijmonument Kom van Zeus Hoenderop dat maar kort in de openbare ruimte te zien was. Rekenschap afleggen over ons verleden gaat met ongemak gepaard. Dat maakt ook het werk van Buhlebezwe Siwani zichtbaar: ulwela amaza in ROZENSTRAAT toont zwarte performers die op verschillende locaties in Amsterdam en Middelburg ‘dansen’. ‘Vooral de groepschoreografieën maken indruk, ze representeren al die zwarte lichamen die door witte Nederlanders zo onmenselijk zijn behandeld, ze eisen ruimte op en daarmee erkenning.’

Twee vrouwen, ieder alleen op de wereld. Puck Kroon zag Nora Fingscheidts film The Outrun over een jonge vrouw die kampt met een alcoholverslaving en Davy Pieters’ voorstelling After Us, over het zoeken naar houvast binnen de tijdelijkheid van het bestaan. De hoofdpersonages vinden beide soelaas in het water.

Joost Jungsik Vormeer bezocht in het Bonnefanten This Is Not The End of the Road, een solotentoonstelling met werk van Małgorzata Mirga-Tas, afkomstig uit een Poolse Roma-nederzetting. Op de textielwerken zijn vooral vrouwen te zien, zoals de Nederlandse Roma-activist Lalla Weiss en Alfreda Noncia Markowska, een Poolse Roma-vrouw die tijdens de Tweede Wereldoorlog Joodse en Roma-kinderen redde. Tijdens zijn bezoek vervaagde voor Joost het onderscheid tussen rondtrekken en ergens geworteld zijn. 

Deze zomer rapporteren onze schrijvers over de werken die ze op vakantie tegenkomen. In Düsseldorf ziet Joost Jungsik Vormeer een tweeluik dat appelleert aan zijn fascinatie voor het spanningsveld tussen het individu en het collectief. ‘Social Fabric lijkt een directe verwijzing naar de metafoor die je kunt gebruiken om het organische karakter van een samenleving aan te duiden. Het sociale weefsel. Alles wat ons bindt.’

Deze zomer rapporteren onze schrijvers over de werken die ze op vakantie tegenkomen. In Berlijn bleef Maurits de Bruijn hangen bij Marianna Simnett’s installatie WINNER. Wat zich op drie grote schermen ontvouwt is een dansperformance die de kleding, schwalbes, locatie en spelers van voetbal leent. Of andersom: een voetbalwedstrijd die dansers leent, een choreografie steelt en zich bedient van de dramaturgie van een videowerk. ‘WINNER zet voetballers neer als agressieve, stompzinnige, razende bruten. Daarmee levert de installatie een queer blik op de meest populaire sport ter wereld, geheel aansluitend op onze tijdsgeest waarin mannelijkheid wordt herijkt, en gedurende dat proces veelal op heel bevredigende wijze wordt beschimpt.’