Kapitalisme

De bruine kroeg dreigt te verdwijnen. Het CBS meldde dat er in iedere week van 2023 zo’n drie bruine cafés hun deuren voorgoed sloten. Deze tendens vormt het vertrekpunt voor ‘doesn’t last then, does it?’ – een tentoonstelling van het resort in café de Souffleur in Groningen. Adriënne van der Werf schreef een ode aan de bruine kroeg: ‘Misschien is dat wel de schoonheid van zulke plekken: herinneringen sterven met de mensen die er waren en krijgen geen plek in geschiedenisboeken of archieven. In een wereld die steeds generieker wordt, waarin steden op elkaar beginnen te lijken, waarin alles gedocumenteerd moet worden – met telefooncamera’s en Google-reviews – zijn juist de plekken die zich daaraan onttrekken van een andere orde.’

Katinka van Gorkum schreef een cyclisch essay naar aanleiding van de praktijk van ontwerpstudio MAISON the FAUX. In hun tentoonstelling GLAMPUSS bij Das Leben am Haverkamp spelen ze met de figuur van Krampus, een demonisch wezen uit de Alpinistische folklore. Dat resulteert in een installatie waarin Krampus een remake krijgt geïnspireerd op beelden van de in bontjassen gehulde Olsen Twins. In de installatie onderzoekt MAISON the FAUX paganistische symbolen en rituelen: hoe deze eerst door het christendom werden geassimileerd en hoe deze nu worden opgeslokt door het kapitalisme als semi-spirituele handelswaar.

In juli bleek dat het Mondriaan Fonds de subsidieaanvraag van Nieuw Dakota niet kon honoreren, ondanks een positieve beoordeling – er was simpelweg te weinig geld beschikbaar. De hoop was vervolgens gevestigd op het Amsterdams Fonds voor de Kunsten om het ontstane gat in de begroting te vullen, en ook daar: prima beoordeeld, geen geld beschikbaar. Met het verdwijnen van nog een presentatie-instelling, dringt zich de vraag op hoe dit cruciale middenveld kan overleven. Want het zijn juist deze plekken die als geen ander makers, publiek en gemeenschap bij elkaar kunnen brengen. Ze vormen een onmisbare schakel in het kunstecosysteem: groot genoeg om impact te hebben, klein genoeg om risico’s te nemen. 

Laure van den Hout zag de extatische film The Book of Flowers van Agnieszka Polska en werd gegrepen door parelachtige bloemknoppen en hallucinante meeldraden. Is het mogelijk om de biologische loop der dingen te veranderen, vraagt de voice-over van de film. En zo ja, wat zou daarvan de prijs zijn? Laure trekt een parallel met de onlangs verschenen film The Substance en schreef een kort essay over maakbaarheid en het hoofdpersonage dat de mens zich waant.

Kitty Maria onderzoekt als performancekunstenaar hoe het lichaam in onze maatschappij wordt ingezet voor werk. Hoe wordt het gedwongen aangepast om in een werkcontext te functioneren? Hoe kun je in een laboratorium interactie hebben met machines op andere manieren dan via de aan/uit-knop? En wat betekent het om door ziekte een lichaam te hebben dat niet productief kan zijn in onze efficiënte werkcultuur?

Jorne Vriens beziet de trends in het kunstenveld: de blockbustertentoonstellingen en de nadruk op immersieve ervaringen. ‘Het is heel gewoon geworden om een tentoonstelling met een zekere urgentie te presenteren (‘niet te missen’) of er een ‘audiovisuele totaalervaring’ van te maken. Wat zegt dit over de wijze waarop er vandaag de dag over kunst wordt gedacht? En wat zou dit kunnen betekenen voor de manier waarop kunst en cultuur ruimte krijgen?’

Kunst is Lang is op vakantie tot en met 4 september. In de tussentijd hoor je De Zomer is Lang: afleveringen uit het archief die wij als redactie bijzonder vinden.

Redacteur Maurits de Bruijn zet graag deze aflevering met Anna de Vriend nog eens in de schijnwerpers, waarin ze praat over hoe we als mens dieren tot een product hebben gemaakt, en hoe ze zichzelf probeert los te weken van alle mechanismen die daarbij horen. In het gesprek wordt mooi uitgelegd wat de autobiografische lijn is achter haar werk, en hoe ze vroeger sentimenteel werd genoemd als ze sprak over dierenleed. Veel mensen hebben zich van dat leed losgekoppeld, maar zij verbindt zich met die realiteit.