Dood

Deze week is Eva Bartels te gast bij Kunst is Lang. Kunstenaar, schrijver en performer Eva Bartels begon vijf jaar geleden aan een monsterklus: in tien theatrale voorstellingen eert ze het werk van pionierende, vrouwelijke kunstenaars. Onlangs rondde ze de derde voorstelling in die reeks af, genaamd All Men Must Die. Vertrekpunt is het feministische S.C.U.M.-manifest van Valerie Solanas: een vlijmscherp pleidooi voor een maatschappij zonder kapitalisme én zonder mannen, dat door Eva een nieuwe interpretatie krijgt.  

Kunst is Lang is er een paar weken tussenuit, maar we hebben kunstenaars die recent te gast zijn geweest gevraagd naar hun favoriete aflevering uit ons omvangrijke archief. Dakota Magdalena Mokhammad koos voor de aflevering met Susanne Khalil Yusef, uit mei 2021. Susanne werd in Duitsland geboren, groeide op in Arnhem en heeft Palestijnse roots: ‘Susanne is een ervaringsdeskundige die een raam openmaakt om met haar mee te kunnen kijken. Dat maakt het laagdrempelig, het werk verwelkomt je, het is als snoep. Susanne zegt zelf ook dat ze het nieuws niet altijd volgt, en dat begrijp ik heel goed. Kunst is misschien een zachtere manier om dingen binnen te laten komen.’

Twee vrouwen, ieder alleen op de wereld. Puck Kroon zag Nora Fingscheidts film The Outrun over een jonge vrouw die kampt met een alcoholverslaving en Davy Pieters’ voorstelling After Us, over het zoeken naar houvast binnen de tijdelijkheid van het bestaan. De hoofdpersonages vinden beide soelaas in het water.

Joost Jungsik Vormeer bezocht in het Bonnefanten This Is Not The End of the Road, een solotentoonstelling met werk van Małgorzata Mirga-Tas, afkomstig uit een Poolse Roma-nederzetting. Op de textielwerken zijn vooral vrouwen te zien, zoals de Nederlandse Roma-activist Lalla Weiss en Alfreda Noncia Markowska, een Poolse Roma-vrouw die tijdens de Tweede Wereldoorlog Joodse en Roma-kinderen redde. Tijdens zijn bezoek vervaagde voor Joost het onderscheid tussen rondtrekken en ergens geworteld zijn. 

Wolter de Boer verkent in dit essay aan de hand recente tentoonstelling Matthew Wong | Vincent Van Gogh: Painting as a Last Resort in het Van Gogh Museum hoe het contextualiseren van hun oeuvre aan de hand van hun mentale gezondheid en hun suïcide de beleving van het werk kleurt. Wolter bevraagt op een verfijnde manier dit soort pogingen om het gesprek over mentale gezondheid open te breken en welke rol taal daarin speelt. ‘Psychische gezondheid is mijn vak – als psycholoog probeer ik dagelijks een ruimte te scheppen waarin mensen kunnen spreken over de narigheid die zich voordoet in hun hoofden, hun relaties, hun levens. Taal is, uiteraard, essentieel in mijn werk – het is eigenlijk het enige instrument dat ik kan inzetten om me een voorstelling van iemands binnenwereld te maken.’

Kunst is Lang is op vakantie tot en met 4 september. In de tussentijd hoor je De Zomer is Lang: afleveringen uit het archief die wij als redactie bijzonder vinden.

Redacteur Maurits de Bruijn zet graag deze aflevering met Anna de Vriend nog eens in de schijnwerpers, waarin ze praat over hoe we als mens dieren tot een product hebben gemaakt, en hoe ze zichzelf probeert los te weken van alle mechanismen die daarbij horen. In het gesprek wordt mooi uitgelegd wat de autobiografische lijn is achter haar werk, en hoe ze vroeger sentimenteel werd genoemd als ze sprak over dierenleed. Veel mensen hebben zich van dat leed losgekoppeld, maar zij verbindt zich met die realiteit. 

In gezelschap van beeldend kunstenaar Ingrid van de Linde bezoekt teja van hoften in VierVaart de tentoonstelling ‘Moving Closer’ van Inge Meijer. Beide kunstenaars zoeken middels hun werk de verbinding met de natuur. Maar reageren dieren en het landschap wel op deze handreikingen? ‘Zoals de houtskooltekening op de benedenverdieping oneindig voort zou kunnen groeien, de bijenzwerm tot een nieuw volk ontwikkelt en de koeien onaangedaan lijken, benadrukt dit alles de onbelangrijkheid van mensen.’

Yaïr Callender, Isabel Cavenecia en Anna Reutinger cirkelden de afgelopen maand rond de imposante Groningse begraafplaats Esserveld, een residentie op uitnodiging van Het Resort. Alledrie maakten ze werk dat is gericht op rouw, rituelen en op de mensen die op de begraafplaats werken. Maurits de Bruijn schreef, eveneens op uitnodiging van Het Resort, een essay dat losjes op deze werken voortborduurt. ‘Dat is rouw. Proberen het niets een plek te geven, te midden van een vol leven. Als rouw voltooid is dan zou het graf misschien niet meer nodig zijn. Maar dat zullen we nooit weten, want rouw is nooit voltrokken. Daarom is verwerken ook zo’n slecht woord. Afval wordt verwerkt, en ja: rouw verandert van vorm, maar gaat nooit weg.’ 

Deze week is Sanne Kabalt te gast bij Kunst is Lang. Sanne maakt sferische foto’s, die ze vaak vergezeld laat gaan van andere media. In haar boek Waar winter was worden foto’s afgewisseld met dichtregels. In haar werk over slaapliedjes, die soms frustraties of zelfs agressie van de moeder bevatten, was haar eigen stem te horen, en in haar meest recente project over het smeltende ijs van het Noordpoolgebied zien we geschreven gedachten en videobeelden van de klomp ijs die ze liefkozend in haar handen heeft. We proberen erachter te komen waar de unieke kracht van elk van deze media ligt.

Onlangs bezocht Lara Nuberg het Nationaal Holocaustmuseum. Het is er druk. Ze stoort zich aan de andere bezoekers en aan de toon van de audiotour. ‘De tekst is te expliciet, vertelt me te duidelijk wat ik zou moeten voelen. Bovendien: Ik weet het antwoord toch?’ Maar de bron van de onvrede die zich aan haar opdringt, zit dieper.