Institutioneel

Wat vind je als je jezelf hebt gevonden? Juliana Könning schreef een vlammend essay over haar verlangen deel uit te maken van een groep: collectief schrijverschap en meerstemmigheid. ‘Het ‘vinden van jezelf’ is niet mijn queeste. Ik hou van taal, ik hou van schrijven. Toch ben ik niet op zoek naar mezelf, maar naar de ander. Passen, binnen een systeem of groep, was, en is, mijn grote wens.’

Quinsy Gario is een performancekunstenaar die, in zijn eigen woorden ‘bezig is met het dekoloniaal herinneren en het verstoren van institutionele praktijken die kolonisatie voortzetten, of koloniale praktijken voortzetten.’ Hoe hij dit doet, hoe hij zich staande houdt, hoe hij netwerken en cirkels verbindt en hoe het familie kunstenaarscollectief hierin een onmisbare rol speelt, vertelt hij tijdens een openhartig gesprek met Rita Ouédraogo. ‘Wanneer we het hebben over het dekoloniseren van het museum moeten we de vraag stellen of dat überhaupt mogelijk is. Voor musea die nu ook erfgoed teruggeven is mijn vraag wat stuwt dat, net als met de excuses voor de slavernij. Er is heel lang geijverd voor beide en nu het op gang is gekomen blijken dezelfde koloniale machtsspelletjes de overhand te voeren.’

Tijdens haar studie kunstgeschiedenis bezocht Helena Julian regelmatig het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen. ‘Je viel van de ene verbazing in de andere, maar er werd verwacht dat je het waarom van deze verbazing zelf wist te plaatsen.’ Nu keert ze terug om te zien wat er overblijft van die ervaring en of de ontwikkelingen die het afgelopen decennium in de (kunst)wereld hebben plaatsgevonden, een plek krijgen in het gerenoveerde museum.

In 1948 bij het uitroepen van de staat Israël, werden de Palestijnen verdreven van hun huis, haard en eigen land. Susanne Khalil Yusef legt de Palestijnse diaspora vast in haar werk, een geschiedenis waar zij zelf ook onderdeel van uitmaakt. Hanne Hagenaars bezoekt haar in haar atelier.

‘Je kan niet afgaan op looks en feels.’ In deel V van De ontmoeting bezoekt Hidde van Greuningen met Maurits Westerik – muzikant en directeur van festival Best Kept Secret – Van Links Naar Rechts, een tentoonstelling gewijd aan een eeuw neo-realisme.

Met de tentoonstelling Youth wil Anne Imhof bevragen wat de rol van een kunstwerk is wanneer de tentoonstelling waarin het verschijnt, eindigt. Is een kunstwerk nog steeds ‘kunst’ als het in een opslagplaats staat, en niet meer door een publiek kan worden bekeken? ‘De ruimte voelt als een spookachtige bibliotheek en autobegraafplaats ineen. Hoe verder we lopen, hoe meer de geur van rubber onze neuzen lijkt te kietelen.’ In deel IV van De ontmoeting bezoekt Nadia de Vries Youth met kunstenaar Anna-Maria Pinaka en haar zoontje Kurt. 

Niet alleen met haar conceptuele benadering van wat het sieraad kan zijn maakt Dinie Besems een uitzonderlijk statement in de beeldende kunst, maar ook door de wijze waarop ze invulling geeft aan haar praktijk. Ze wacht niet af totdat ze aan de beurt is, maar dwingt haar eigen positie af. “Ik wil maar zeggen: ga niet zitten afwachten; als er niets gebeurt, organiseer het dan zelf. Dat kan dus ook in je huiskamer of in je keuken. Nodig mensen uit. Laat zien wat je maakt en doet.” Alex de Vries ging op atelierbezoek en sprak met haar over hoe ze invulling geeft aan haar praktijk.

Ontscholen in een schoolsysteem, hoe doe je dat? Een vraag die kunstdocent Gina bezighield. De vraag nam ze mee de kunstles in, waardoor er een geheel nieuwe wereld voor haar openging: een tussenruimte voor en van leerlingen, normaliter verboden terrein voor docenten.

NFT’s openden de ogen van Ayrton van Noort voor de schoonheid van digitale kunst. Het medium opent nieuwe artistieke deuren: ‘Digitale- en internetkunst bevinden zich in een unieke positie. Ze kunnen snel reageren op sociale trends en vraagstukken, bieden inventieve manieren tot samenwerking met andere kunstenaars en het publiek.’

Via het ontmoetingsprogramma BIJ/NA kunnen drie aankomende kunstenaars tezamen met drie meer ervaren kunstenaars zich een maand lang professioneel ontwikkelen. Criticus en schrijver Nadia de Vries ging bij de kunstenaars van dit jaar op bezoek.