Politiek

Het afgelopen half jaar interviewden Maurits de Bruijn en Lieneke Hulshof voor de podcast Kan niet bestaat niet twintig Nederlandse en Vlaamse kunstenaars over kunstwerken die niet bestaan. Praten over kunstwerken die nooit gemaakt zijn, is praten over ideeën en dromen. De gesprekken gingen daardoor ook over wat dat eigenlijk betekent, slagen en mislukken? In dit essay reflecteert Lieneke Hulshof aan de hand van deze twintig gesprekken op hoe in de ogen van de kunstenaar zelf een succesvolle kunstpraktijk eruitziet en welke onzichtbare mythes, aannames en structuren van het hedendaagse kunstenveld daaraan ten grondslag liggen.

De Estlandse Katja Novitskova onderzoekt het raakvlak tussen natuur en technologie, de ecologische en digitale wereld. Haar tentoonstelling Model Earth in het Fries Museum ontfermt zich over de menselijke drang om de natuurlijke wereld op beeld vast te leggen; dat noemt ze een vorm van expansiedrift, toe-eigening, kolonialisme zelfs. Voor onze reeks De ontmoeting bezocht Roxane Soudagar Model Earth met kunstenaar Tom Bekkers: ‘We zijn allang het punt voorbij dat het een optie is om onze handen van de natuur af te halen, alsof we er geen invloed op hebben.’

In de allereerste aflevering van Kunst is Collectief – de voorjaarsreeks van Kunst is Lang – zijn Tessel Brühl, Roos Pollmann, Flavia Faas en Céline Talens van Questions Collective te gast. Als welke lekkernij voelen zij zich op de dag van de opname? In gesprek met Luuk Heezen vertelt Questions Collective over hoe deze vraag en andere werkvormen bijdragen aan het blijven ontwikkelen van hun collectieve samenwerking, wat het belang is van een opperhoofd per project en over de ongekende kracht van ‘emergency eggs’.

Pleun Gremmen tovert in hun videowerken digitale werelden tevoorschijn, met behulp van 3D-animaties. De onderwerpen van dit werk dringen zich op vanuit frustratie. Zo dompelde Pleun zich onder in extreem-rechtse internetfora en bestudeerde onder meer de geradicaliseerde terrorist die in 2019 in Christchurch 51 mensen vermoorde. Ook maakte hen werken over de baarmoeder, waar Pleun in hun eigen leven diens relatie mee bevraagt.

In een serie publicaties en programma’s onderzoeken Mister Motley en ArtEZ Studium Generale samen met studenten, kunstenaars, schrijvers, wetenschappers en denkers de verbanden tussen tijd, arbeid en ecologie. In het openingsessay van de serie gaat Laure van den Hout aan de hand van de natuur als eerste klok in op een tijdsbeleving die gevormd wordt door toenadering en verwijdering. Denk aan de maan en de zon – dichterbij en weer verder weg – aan donker en licht, eb en vloed. Aan de hand van water en de verschillende gedaantes waarin dat zich aandient, laat Van den Hout zien dat je niet kunt afdwingen in welke staat je bent op welk uur, dat productiviteit in de mate waarop wij het gewend zijn waarschijnlijk veel te veel een geforceerde staat is. Dat maakbaarheid en maakbare tijd grenzen kennen.

In aflevering zestien van Kan niet bestaat niet vertelt Zena Van den Block over haar niet-gemaakte kunstwerk: een performance als straatartiest op een druk plein in Antwerpen. Verkleed als toerist zou Van den Block een verstilde pose aannemen op een sokkel en selfies maken van ‘echte’ toeristen wanneer ze geld in het potje werpen. De vergunning is binnen, de typische outfit met beige shorts en gebloemd hemd compleet, de sokkel gemaakt door een bevriende kunstenaar, en de selfiestick aangeschaft. Waarom het Van den Block nog niet gelukt is om de performance uit te voeren vertelt ze in gesprek met Maurits de Bruijn.

Els Cornelis (relationeel kunstenaar, docent en onderzoeker HKU (Hogeschool voor de Kunsten Utrecht) en Catelijne de Muijnck (programmamaker ArtEZ Studium Generale) spraken met studenten, docenten, wetenschappers, denkers en makers over hoe de Kunstschool van de Toekomst eruit zou kunnen zien. Het resulteerde in elf interviews waarin onderwerpen aan bod komen als sociale rechtvaardigheid, gedekoloniseerde curricula en inclusieve pedagogiek, maar ook: omgangsvormen, methodologieën, waarden, machtsstructuren en het schoolgebouw. Mister Motley publiceert vandaag een van de stukken uit die reeks, een gesprek met ruimtelijk kunstenaar en ontwerper Jack Bardwell.

Deze week is Elma Čavčić te gast bij Kunst is Lang. In de schilderijen en collages van Elma is de Bosnische burgeroorlog uit jaren ‘90 altijd aanwezig. Soms op de voorgrond, in de vorm van geweren of silhouetten van soldaten, soms in verhulde, sluimerende vorm op de achtergrond, wanneer je op het eerste gezicht een zorgeloze familiepicknick bij een rivier ziet afgebeeld – totdat je ziet dat de lichamen in het water niet zwemmen maar drijven.

In aflevering veertien van Kan niet bestaat niet gaat Maurits de Bruijn in gesprek met Charl Landvreugd over het droomwerk dat hij tot op heden niet gerealiseerd heeft: een muziekstuk dat verschillende culturele achtergronden in een nieuwe vorm samenbrengt. Daarnaast vertelt Landvreugd over hoe hij als Hoofd Onderzoek en Curatorial Practice bij het Stedelijk Museum in Amsterdam ruimte creëert voor anderen, en hoe hij op een artistieke manier probeert wetenschap te bedrijven en met artistieke methodes kijkt naar hoe het museum aankoopt en beleid maakt.

Kan een speciale plek in de publieke ruimte om samen vanaf te duiken de verschillen in een stad overbruggen? In aflevering twaalfvan onze podcast ‘Kan niet bestaat niet’ gaat architect Arna Mačkić hierover in gesprek met Maurits de Bruijn.

Lesia Topolnyk won de Prix de Rome Architectuur 2022 met haar werk No Innocent Landscape, een project over de MH17-ramp. Maurits de Bruijn zocht Lesia op en sprak met haar over hoe ze als architect zoekt naar mogelijkheden tot transformatie, om zo een collectief genezingsproces tot stand te kunnen brengen. ‘Ik wil het perspectief verschuiven, door de wereld vanuit andere ogen te bekijken. Voorbij het menselijke. Een andere omgang vinden met trauma, dat is een utopische of artistieke vraag.’