The Cameo Series

Dit is een scene uit de film Confessions of a Dangerous mind(2002). Als de camera langs Matt Damon en Brad Pitt glijdt tijdens datingshowscene, zijn dit de enige seconden dat beide Oscarwinnaars in de film voorkomen, daarna zien we ze niet meer terug. In Confessions of a Dangerous mind heeft iedere acteur een fictieve rol, behalve Pitt en Damon, die spelen zichzelf, zittend op een stoel, kijkend om zich heen; ogenschijnlijk onbelangrijk. Ze hebben een ogenschijnlijke nietszeggende rol die niet van belang is voor het verhaal in de film. Toch zijn de heren wel degelijk van belang; ze storen. Door hen ontstaat er een kort frictiemoment in de speelfilm. De fictieve realiteit die de kijker op het scherm ziet, mengt zich met de realiteit waarin hij leeft. Dit fenomeen uit Confessions of a Dangerous Mind wordt ook wel Cameo genoemd.

Het frictiemoment tussen realiteit en niet realiteit, maar ook de fragiele onzichtbare grens tussen deze twee begrippen is een constante basis voor het werk van kunstenaarsduo Frank Blommestijn en Michiel van der Werf. De afgelopen maand hebben ze een artist in residence gevolgd bij Momart Amsterdam en aankomende zaterdag zullen ze daar ‘The Cameo Series’ organiseren.

Have you ever wondered about becoming the new face of Chanel? Have you ever wondered how the cowboy must feel whilst smoking a Marlboro cigarette? Deze zinnen gonzen op de uitnodiging die ik een paar dagen voor mijn bezoek ontvang. Aanstaande zaterdag mogen dankzij Frank en Michiel bezoekers zich even in de filmwereld wanen, de cameo zijn, middenin de expositieruimte van Momart. De witte steriele ruimte die ik betreed tijdens het bezoek is namelijk omgebouwd tot een studio met diverse filmsets. Zo staat er een rots van papier maché; in elkaar geknutseld, onrealistisch en ‘nep’, maar zodra hij wordt bekeken door de lens van de camera lijkt de rots zo uit een commercial van Dolce and Gabbana gevallen. Aanstaande zaterdag kunnen bezoekers liggen voor deze rots, smachtend naar de camera, schitteren op het witte doek.

Het geknutselde aspect in alle filmsets is geen onkunde. Hoe lulliger het eruit ziet, hoe beter volgens de kunstenaars. ‘Je hersenen maken een koppeling tussen echt en fictief, zonder dat het stoort. Dat is het idee achter al deze sets. De bezoeker is straks in staat, ondanks dat een rots eruit ziet als een hoopje oud papier, zich te wanen in de tropische zeeën uit de commercials van parfummerken. En dit is alleen maar het geval omdat het er op de camera wel realistisch uitziet.’ In de eerste minuten van ons gesprek komen we al aan op een belangrijk onderwerp voor het kunstenaarschap van Frank en Michiel; de digitale wereld waar wij in leven en de verhouding tussen een fictieve realiteit en onze dagelijkse. Is het voor ons genoeg dat het op de foto/video lijkt dat je voor deze rots in de tropische zee hebt gelegen, of moet je er ook echt geweest zijn? Wordt de foto van jou en de geknutselde rots niet gewoon een nieuwe realiteit, die ook veel waarheden bevat? Zoals het moment dat de kijker Brad Pitt ziet – geheel zichzelf te zijn – in een speelfilm. Er is een moment van frictie, maar als snel maken je hersenen een koppeling tussen echt en fictief, dit zorgt ervoor dat Brad Pitt in de speelfilm een nieuwe realiteit wordt.

Volgens de kunstenaars gaat het heel vaak zo dat – door de komst van social media, live tv en internet- een fictieve waarheid een nieuwe realiteit kan worden. ‘Neem nou Kim Kardashian, haar leven wordt gefilmd, zogenaamd openlijk en zonder vooropgezet plan. De kijker van Keeping up with the Kardashians zou de echte Kim Kardashian leren kennen en over haar schouder meekijken naar haar dagelijkse leven. Niets is minder waar. Alles in de soap is strak geregisseerd. Sommige ‘schokkende’ feiten die naar buiten komen, blijken bij het verschijnen van de nieuwste aflevering al maanden eerder besproken en gefilmd te zijn. ‘De ironie is dat het geregisseerde geënsceneerde leven realistischer overkomt dan het niet geregisseerde leven van Kim. Iets wat nep is wordt echt. Dit komt ook omdat de kijker van Keeping up with the Kardashians, niet weet hoe het leven van Kim buitenom de camera’s is. Het fenomeen houdt zichzelf in stand. Dit is ook wat er gebeurt met de rots. Deze neppe rots wordt door de camera, de set en de enscenering echt. En wanneer deze rots bij iedere parfum reclame van Dolce en Gabbana gebruikt zou worden, zal de geknutselde rots zelfs echter lijken dan die in de Caraïbische zee, omdat we die langzaam zullen vergeten.

Aanstaande zaterdag geven Frank en Michiel de bezoekers de kans om de Cameo te spelen. ‘Het participatie element The Cameo Series is erg van belang. Niet alleen maar omdat de bezoeker dan onderdeel wordt van een fictieve realiteit zoals het principe van een Cameo luidt, maar ook omdat wij ‘het ster willen zijn’ heel erg terugzien in onze huidige maatschappij. Veel kinderen op een middelbare school die bijvoorbeeld zeggen van dansen te houden, zullen liever meedoen aan So You Think You Can Dance, dan dat ze toegelaten willen worden op een dansacademie. Het is de hedendaagse drang van het aandacht krijgen.

Aandacht krijgen was daarnaast volgens de kunstenaars nog nooit zo eenvoudig als in deze digitale wereld. Door het internet kan iedereen nu nog veel beter zien wat anderen doen. Iedereen wil aandacht krijgen, maar waarvoor is onbekend. Dit maakt dat we niet meer weten waar we heen willen. Dansen we omdat we niets liever doen, of dansen we om de show te stelen? Je weet in dit digitale tijdperk niet meer waar het zwaartepunt ligt. Bij de kwaliteit, of bij de aandacht en populariteit? Bij So You Think You Can Dance of bij de innerlijke drang om heel erg mooi te dansen? Wij mensen raken hierdoor verdwaald. Zoals een Cameo in een speelfilm.

Er kan worden afgevraagd of Frank en Michiel het erg vinden dat door o.a. social media een fictieve realiteit waarheid kan worden? Nemen de kunstenaars een standpunt in? ‘Wij kijken wat er speelt in de wereld om ons heen. Wij zien dat mensen als Kim Kardashian razend populair zijn, dat social media er inderdaad onder andere voor zorgt dat fictie realiteit kan worden. Wij vinden het niet erg dat dit gebeurt, het hoort er blijkbaar bij en je kunt het niet tegen gaan.’ Het fascineert de kunstenaars dat op de juiste manier gezien worden minstens zo belangrijk is als het talent en de kennis die je bezit. Door het project van Frank en Michiel is de stap heel klein om even veel aandacht te krijgen voor de camera. Hierdoor vraag je je als bezoeker af waarom je dat zou willen, waarom wil je gezien worden? Wil je voor de camera verschijnen als bijkomstigheid van iets dat je heel goed kan en waar je plezier mee hebt, of wil je gewoon graag gezien worden en maakt het niet uit waarmee? Daarnaast laat het project zien dat het niet uitmaakt dat dingen er nep uitzien en weinig kwaliteit bezitten – kijkend naar de in elkaar geknutselde filmsets – want als het er op de camera juist uitziet lijkt dit genoeg te zijn.

Hoe langer er over het Cameo fenomeen wordt nagedacht, hoe meer het indruk maakt. Het laat zien dat wanneer beroemde acteurs als Brad Pitt en Matt Damon geen rol voorgeschreven krijgen, ze met hun status de fictieve realiteit van een speelfilm verbeteren en veranderen. Door de beide Oscar winnaars wordt de rol van de derde kandidaat in de datingshowscene geniaal. Niet de felbegeerde mannen worden gekozen, maar de man met het volle gezicht en de dunne haren. Ook krijgt de film meer aanzien omdat de ‘merken’ Brad Pitt en Matt Damon eraan verbonden zijn. Dit gebeurt ook in de reclamewereld. Zo verschijnt Brad Pitt bijvoorbeeld in een commercial van Chanel, hier speelt hij weer zichzelf en Chanel gebruikt het ‘merk’ Brad Pitt om meer status te geven aan de commercial. De manier hoe Frank en Michiel het ‘cameo-fenomeen’ toepassen in hun project laat zien dat met de juiste camera, het juiste decor en de juiste enscenering, je heel goed een cameo kan zijn. Misschien schitter je dan niet zo uitbundig als een acteur en de film draait niet om jou, maar je krijgt wel even de onverdeelde aandacht van de camera. Aandacht omdat je stoort, omdat je de grens tussen fictie en werkelijkheid even laat verdwijnen.

Aanstaande zaterdag van 13.00 tot 20.00 vindt ‘The Cameo Series’ plaats in Momart Amsterdam
Website Frank en Michiel