De zomer van Richtje Reinsma – Teksten uit het papieren archief

Ik herinner het me nog heel goed. Deelname aan deze performance was een magische ervaring die ik nooit zal vergeten. Signa en Arthur Köstler, het stel dat samen collectief Signa vormt, maken hun performatieve installaties met een afgrondelijk soort overgave. Het is hun leven, ongelooflijk intens. Het was geweldig om daar iets van te proeven in Berlijn, al zou ik het zelf waarschijnlijk niet volhouden. Deelname aan het Dorine Chaikin Institute duurde acht uur. Naderhand nam ik me gelijk voor om ook aan een volgend project van Signa deel te nemen. Dat is er helaas nooit van gekomen. Door de aard van Signa’s werk kunnen er steeds maar een zeer beperkt aantal personen meedoen. Daardoor krijgt hun praktijk ook een mysterieuze lading; ze zijn eigenlijk een goed bewaard geheim. Er is ook geen representatieve documentatie van projecten uit het verleden beschikbaar. Je moet er gewoon bij zijn. Ze bestaan nog steeds! Signa vierde vorig jaar haar twintigjarige jubileum en maakt nog steeds performatieve installaties.

Tien jaar geleden alweer! Wat me vooral opvalt als ik de tekst teruglees is dat ik destijds nog zo makkelijk op reis ging. Nu heb ik een jong kind. De trip naar Berlijn maakte ik speciaal voor deelname aan dit project. Signa Köster had ik in Nederland zien spreken bij een seminar en ik was erdoor weggeblazen. Daarna besloot ik mee te doen aan het Dorine Chaikin Institute. Ik ging overigens niet naar Berlijn met het plan om een tekst te schrijven over de performance. Ik heb daar ook geen aantekeningen gemaakt of iets dergelijks – dat kan helemaal niet in zo’n setting. Pas later ontstond het idee voor Hello Strangers naar aanleiding van een gesprek met Hanne Hagenaars, de toenmalige hoofdredacteur van Mister Motley

Ik weet het niet. Mijn vertrouwen in de mensheid wisselt van dag tot dag, afhankelijk van mijn stemming. Empathie kan wel gebaat zijn bij oefening en onderhoud denk ik. Kunst in brede zin – ook boeken en muziek bijvoorbeeld – kan enorm helpen om je in te leven in andere mensen, kan je uitnodigen om je in een ander te verplaatsen. Daadwerkelijk handelen naar je empathische gevoelens is echter een andere zaak. Dat kan inspanning vergen. Het ervaren van de performance van Signa kost geen moeite, je wordt meegesleept, ondergedompeld. Het is feestelijk, als een cadeau. Een spel. Maar of een dergelijke artistieke simulatie ook concreet je handelen verandert, of je je er empathischer door gaat gedragen? Dat vraag ik me af.

Mijn geheugen is absoluut niet ordelijk. Als ik aan vakantie of zomer denk dan komt er van alles boven. Een potpourri van momenten uit mijn kindertijd, tienertijd en volwassen leven. Uit die confetti van herinneringen kan ik moeilijk snel één zomer filteren. Maar op zo’n onordelijke manier denk ik ook graag over zomer!