Door het gat bewogen worden – over Daddy Party van Chupan Atashi

Daarom hoop ik een daddy te vinden, die aan mijn verhoogde seksuele behoefte tegemoet kan komen. Op seks- en datingapps als Grindr en Feeld ben ik vooral in trek bij mannen die zichzelf identificeren als ‘heteroseksueel’ of ‘heteroflexibel’, en exclusief op zoek zijn naar seksuele contacten met transpersonen. Mijn interacties met hen hebben af en toe iets weg van een antropologisch onderzoek, waarbij ik vragen stel naar hun verlangens, fantasieën, en eerdere sekspartners, om zo een idee te krijgen van wat deze mannen precies beweegt. Maar vaak weten ze dat zelf, zo lijkt het, eigenlijk ook niet helemaal.

En wat beweegt mij? Wat mij beweegt, zijn mijn gaten.

Ik bezoek Chupan Atashi’s solotentoonstelling (1) ‘Daddy Party آن نافه مراد که میخواستم ز بخت  درچین زلف آن بت مشکین کلاله بود’, gecureerd door Radna Rumping in de Amsterdamse kunstruimte Metro54, voor het eerst tijdens een preview van de bijhorende performance New Animals. De performance is geregisseerd door Atashi, en wordt uitgevoerd door Saman Mahdavi en YuJing Liu.

New Animals vindt plaats middenin een multidisciplinaire installatie van Atashi. In de tentoonstellingsruimte van Metro54, die verlicht is met paars, blauw en oranje TL-buizen, hangt een constellatie van kleine, samengestelde sculpturen aan visdraad en touw van het plafond. Wanneer mijn ogen aan het licht gewend zijn, ontwaar ik in de sculpturale clusters de gestalten van uitgedroogde bananenschillen en spruitende aardappels. Een mix van vogelgetjilp en drone-geluid vult mijn oren.

Op de vloer zitten de twee performers, hun lichamen verstrengeld in een omhelzing. Met hun wimpers geven ze elkaar vlinderkusjes. Uit hun bewegingen spreekt een verwondering, alsof ze een nieuwe wereld zijn binnengestapt, of net zijn geboren. Een van hen draagt een broek met een groot gat op de billen, waaruit blonde vlechten neerdalen. De performers bewegen langzaam van elkaar weg, kruipend op handen en knieën, en stoten kirrende geluiden uit, die soms tussen huilen en lachen in zitten. Hebben deze dieren pijn, of zijn ze hitsig? ‘That feeling when 5 months on T’, grap ik in gedachten. Ik voel een bepaalde verwantschap met deze wezens, die door een frustrerende wellustigheid gedreven lijken te worden.

New Animals voltrekt zich gedurende een uur met een opeenvolging van scènes waarin de performers middels verschillende zelfstimulerende handelingen hun lichamen betasten, en hun omgeving aftasten. Op een gegeven moment komen er twee gesels tevoorschijn – niet van leer, zoals we die kennen uit de BDSM-gemeenschap, maar met een houten handvat en metalen kettingen. Dit zijn geen seksspeeltjes, maar religieuze instrumenten voor boetedoening(2). De performers zwaaien ermee door de lucht en slaan ermee op de grond, terwijl opzwepende muziek het tafereel in een darkroom-sfeer hult. Die zware sfeer slaat weer om in de slotscène van de performance, waarin de focus verlegd wordt naar een vrolijk spel met zeepbubbels en rondzwevend schuim. Met puntige koperen extensies aan hun vingers blazen de performers bellen, die ze vervolgens doorprikken.

Atashi liet zich voor de performance inspireren door een fragment uit een brief van de Iraanse dichter en filmmaker Forough Farrokhzad aan haar geliefde Ebrahim Golestan, waarin ze uitdrukking geeft aan een ambigue verlangen naar desintegratie, ofwel, het verlies van samenhang:

I feel a dizzying pressure under my skin. I want to make a hole in everything and penetrate it deep. I want to reach the heart of the earth. My love lies in there, a place where seedlings turn green roots and meet one another, and creation continues even in disintegration. I think it has always been this way—in birth and death. I think my body is a temporary form. I want to reach its essence. I want to hang my heart like a ripe fruit on every branch of every tree.

Sinds ik actief ben op Grindr, vraag ik me weleens af of ik mijn ‘lichamelijke integriteit’ verloren heb. Dit begrip wordt voornamelijk gebruikt om het juridische principe van de onschendbaarheid van het menselijke lichaam aan te duiden, betekenende dat iedere persoon het recht heeft zelf te beslissen wat er wel of niet met het eigen lichaam gebeurt, en individuen onder andere beschermd moeten worden tegen ongewenste aanraking of medische ingrepen zonder toestemming. Alhoewel ik geen twijfels heb over het belang van zelfbeschikkingsrecht, heb ik die wel over de zogenaamde ‘lichamelijke integriteit’ die aan dit recht ten grondslag zou liggen. Het woord ‘integriteit’ is afgeleid van het Latijnse ‘integritas’, dat staat voor heelheid, ongedeerdheid en onbedorvenheid. Integriteit veronderstelt het lichaam als een gefixeerde, vastomlijnde eenheid.

Maar wat mij beweegt, zijn mijn gaten.

Na het ervaren van New Animals, bezoek ik Atashi’s tentoonstelling in Metro54 nog een tweede keer, om zijn werken buiten de performance te bekijken, en hen hierover te spreken. Wanneer ik de kosmos van hangende sculpturen met gedroogde groenten en fruit van dichtbij bestudeer, valt me op dat de schillen doorboord zijn met spijkers en stiksels. Gedurende een proces van twee jaar transformeerde de organische materie in de studio van Atashi – soms in zijn langdurige afwezigheid, omdat de kunstenaar een deel van de tijd in het buitenland verbleef. Atashi vertelt me dat hen het transformatieproces steeds begon met het maken van gaten in de vruchten en groenten, om vocht te laten ontsnappen, en lucht toe te laten.

‘Ik begon met het maken van dit werk voor de verhevigde genocide in Gaza, en voor mijn top surgery (dubbele masectomie)’, merkt Atashi op. De kunstenaar werd geboren in Teheran, maar verliet Iran vanwege de politieke repressie in het land, en woont sinds 2013 in Nederland, afgewisseld met periodes in de Verenigde Staten. Zijn met naald en draad aaneengeregen bananenschillen roepen associaties op van gender bevestigende operaties, en de verschrompelde verschijningsvorm van de vruchten brengt mijn gedachten naar de lange tijd die trans personen meestal moeten wachten voordat ze medische hulp ontvangen. In bredere zin gaat het werk over de pijn van verlies en trauma, en over hoe, in Atashi’s woorden, ‘de wond aangeraakt moet worden, om te kunnen helen’.

In een reeks werken genaamd Horizon of Ass beroert de kunstenaar hun eigen wonden, al dan niet op speelse wijze. De serie is een herwerking van de tussen 2008 en 2010 geschoten Tehran Self Portraits, waarvoor Atashi zichzelf met een pinhole camera vastlegde in de straten van de stad, die op dat moment overspoeld werden door een golf van protesten in opstand tegen frauduleuze verkiezingsuitslagen. Atashi nam zelf deel aan de protesten en werd daarna maandenlang onrechtmatig vastgezet in de Evin-gevangenis, die bekendstaat om zijn vleugel met politieke gevangenen, en om de vele mensenrechtenschendingen die hier plaatsvinden. Wat minder wijd verbreid is, is dat de Evin-gevangenis ook een vleugel heeft met transgender personen. Ruim vijftien jaar na Atashi’s opsluiting, in juni 2025, werd de gevangenis doelbewust gebombardeerd door ‘Israël’, waarbij zo’n honderd trans personen vermist raakten, en vermoedelijk gedood werden.

Rond 1000 na Christus pende de Arabische geleerde Ibn al-Haytham de eerste wetenschappelijke beschrijving van de camera obscura neer, vanuit het donkere vacuum van zijn gevangeniscel (3). Atashi zet met Horizon of Ass het gat van zijn pinhole camera recht tegenover de aarsopening. De kunstenaar knipte zijn gezicht – het vrouwelijke gezicht van voor zijn transitie – uit de Tehran Self Portraits, en verving deze met nieuwe foto’s van na zijn transitie, waarop hij, onder andere in een tulpenveld, voorover buigt en zijn blote billen laat zien. De zwarte lokken haar die uit Atashi’s hoofddoek ontsnappen op de zelfportretten, omringen nu een anus, in plaats van ogen, een neus, en een mond. De vervanging van het ene gat, met het andere, verwijst voor Atashi naar de Ouroboros: de mythische figuur van de slang die in zijn eigen staart bijt, en symbool staat voor de aardse cyclus van groei en verval. In zijn manifest Hole Theory roept de Amerikaanse kunstenaar Pope L. hetzelfde beeld op, wanneer hij schrijft:

Nothing. That’s where
The hole begins and ends.
Like a big fat snake eating its tail.

In Pope L.’s Hole Theory worden gaten en gebreken niet alleen als leegtes beschouwd, maar ook als een geleider voor het genereren van nieuwe betekenissen, en het confronteren van de status quo. Het gat is de ruimte waarin ideeën geproduceerd worden, en vanwaaruit het subject begint. Terwijl het beginsel van integriteit de vorming van het subject voorstelt als een ononderbroken, onschendbaar proces, maakt een denken vanuit het gat plaats voor haperingen, wonden, en oncontroleerbare driften als een fundamenteel onderdeel van het worden van een subject.

Mijn gaten blijven mij bewegen:

‘I’m not only a big cock lol and you’re not only a hole:)’,
schrijft een van de mannen me na onze afspraak.

De tentoonstelling Daddy Party آن نافه مراد که میخواستم ز بخت  درچین زلف آن بت مشکین کلاله بود is nog tot 13 december te zien in Metro54 in Amsterdam.