Het spanningsveld tussen het aardse en de kosmos – afstuderen met Anna Fitas
Wie dit jaar afstudeert heeft een turbulente afsluiting van vier jaar aan de academie. Ateliers sloten, eindexamen exposities werden uitgesteld of afgelast, en stages werden vroegtijdig gestopt. Voor veel studenten autonome kunst is het examen of de afstudeertentoonstelling uitgesteld tot na de zomer, maar de jonge kunstdocenten van de docentenopleidingen door heel Nederland studeren wel nu af. Het zijn studenten met frisse ideeën over kunstonderwijs, over hoe de overdracht van kunst eruit moet zien en over welke rol kunst kan spelen in de samenleving anno 2020. Daarom interviewt Mister Motley de komende drie weken deze studenten over hoe de afgelopen periode voor hen was, hun afstudeerproject en hun toekomst. We bellen met studenten uit Leeuwarden, Zwolle, Amsterdam, Groningen, Maastricht, Tilburg, Arnhem, Utrecht en Rotterdam. Vandaag Anna Fitas uit Groningen.
Anna studeert af van de opleiding Docent beeldende kunst en vormgeving aan Academie Minerva. Haar afstudeerwerk bestaat uit een serie stoffen met zeefdrukken, tekeningen en borduursels die samen Anna’s zoektocht naar spiritualiteit en zingeving vormgeven.
Je afstudeerwerk bestaat uit stukken textiel waarop illustraties van karakters te zien zijn. Waar gaat je werk over?
“Ik ben veel bezig met spiritualiteit en hoe ik als persoon in de wereld ben. Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in de maan, de sterren en alles daaromheen en zoek mijn zingeving in ‘de hogere kosmos’. Mijn afstudeerwerk is eigenlijk een afspiegeling van die zoektocht. Het gaat over andere sferen die niet hier op aarde zijn, maar ietsje hoger. Ik presenteer het werk dan ook boven ooghoogte, zodat je er net onder staat.
Daarnaast stel ik mijzelf de vraag of hetgeen dat ik heel intuïtief teken ook kan vinden in de echte wereld. Kan ik het aardse in mijn spiritualiteit terugvinden? Dat spanningsveld is wat ik interessant vind.”
Kan ik het aardse in mijn spiritualiteit terugvinden? Dat spanningsveld is wat ik interessant vind.
Zijn grote levensvragen het beginpunt van je tekeningen, of gaat je werk juist over antwoorden?
“Om het werk uit te leggen gebruik ik altijd graag een snippermetafoor. Ik geloof dat er overal in de fysieke wereld ‘snippers’ van het universum liggen als een soort antwoorden op vragen die je kunt hebben over het leven. Je vindt ze alleen als je ervoor open staat. Soms moet je ernaar zoeken, maar andere keren liggen ze gewoon voor het oprapen. Het kunnen hele kleine dingen zijn, een moment of een gesprek, bijvoorbeeld, maar ze sturen je altijd een bepaalde kant op, of zetten je tot iets aan. Als ik zo’n snipper vind krijg ik de urgentie om het te verwerken in beeld. Mijn afstudeerwerk is een verzameling van de snippers die ik de afgelopen vier jaar heb gevonden, een soort vertaling van ervaringen die mij meer zingeving hebben gegeven. Het zal daarom ook nooit af zijn, omdat ik mijn hele leven lang door zal gaan met deze zoektocht.”
Zou je een voorbeeld kunnen noemen van hoe je een gevonden snipper hebt omgezet in beeld?
“De eerste twee jaar dat ik op kamers woonde was ik ontzettend bang om in slaap te vallen. Na twee jaar ontmoette ik een bijzondere vrouw die mij ontzettend heeft geholpen. Toen ik haar vertelde over mijn slaapprobleem, gaf zij me de tip om een ei van positieve energie om mezelf heen te bouwen wanneer ik in bed lag. Die gebeurtenis heb ik vertaald in een tekening van een wezen dat heel vredig aan het slapen is. Hij heeft een soort beschermingsveld om zich heen en zijn handen liggen op zijn borst. Buiten dat energieveld doen de sterren gewoon hun ding. Er is eigenlijk niet zoveel aan de hand: er is ook licht in het donker.
Ook qua werkwijze laat ik veel ruimte over voor spontaniteit. Ik werk veel met verschillende druktechnieken, zoals zeefdrukken en riso-print, waardoor er toevallig vaak hele mooie dingen ontstaan. Dat gebeurt natuurlijk ook in mijn analoge foto’s.”
Vind je dat goede kunst altijd een ondersteuning is in de zoektocht naar zingeving?
“Voor mij hoeft kunst geen functie te hebben. Als je het een functie geeft zit het vast, terwijl ik het mooie vind dat kunst met iedereen meebeweegt en voor iedereen een andere invulling kan hebben. Als ik zelf in een museum ben, ga ik op zoek naar de werken waarmee ik een connectie voel en probeer ik na te gaan waarom een werk iets met me iets doet of waarom niet. Een kunstenaar die ik erg bewonder is de Amerikaanse Kiki Smith, omdat zij echt in staat is je bewustzijn mee te trekken in een bepaald universum. Dat spreekt mij heel erg aan.”
Je wordt opgeleid tot docent. Is de zoektocht naar spiritualiteit ook iets dat je aan je leerlingen zou willen meegeven?
“Kunst is voor mij een manier waarop je dingen kan laten zien die je niet heel concreet kan beschrijven, zoals emoties of spiritualiteit. Toch zou ik in mijn docentschap het spirituele niet per se willen opleggen.
Ik vind het vooral belangrijk om te laten zien dat beeld zoveel invloed heeft op alles en op de lange termijn heel veel voor de ontwikkeling van een kind doet. De afgelopen maanden heb ik veel nagedacht over wat ik zou kunnen bijdragen aan inclusiever kunstonderwijs. Kunst- en cultuureducatie is ontzettend wit: zowel op de academie als op middelbare scholen. Ik ben ervan overtuigd dat we het systeem moeten blootleggen en aan moeten kaarten wat er precies misgaat. Ik hoop dat we hier binnenkort landelijk een gesprek over kunnen voeren met recent afgestudeerde kunstdocenten.”