Hoe de wereld voor mannen is gemaakt
De mensgemaakte wereld is gegenderd en vrijwel alles is voor mannen gemaakt of voor mannen bedacht. Dat maakt De Duivelsberg van Daan Borrel duidelijk. En dat werd aangekaart door het feministisch collectief Matrix. Hun manifest Making Space: Women and the Man-Made Environment reflecteert op het gegeven dat onze steden grotendeels voor en door mannen zijn ontworpen. Reading between the lines, een serie foto’s van Mayte Breed, laat – net als Borrel – zien dat verzet tegen patriarchale domeinen vele gedaanten kan aannemen.
Deze zomer las ik De Duivelsberg, het nieuwste deel in de serie boekjes van uitgeverij Van Oorschot waarin een wandeling centraal staat. De route die in deze tekst tot leven komt is het stuk van het Pieterpad dat Daan Borrel aflegde. Ze begon jaren eerder aan haar wandeling, ontdekte toen dat ze zwanger was en de tocht staakte. Nu, vier jaar later, zijn dochter en man thuis terwijl Borrel zich in haar eentje in de wildernis waagt.
Het is een prachtig, slim boekje, dat duidelijk maakte hoezeer onze idealen over autonomie en vrijheid zijn gestoeld op de teksten en filosofieën van mannen. Goethe, Henry David Thoreau en Rousseau zagen wandelen als de ultieme manier om een staat van leegte te bereiken en het was die zelfstandigheid die de basis moest vormen voor het denken. Daan Borrel legt in De Duivelsberg bloot wat deze waarden voor haar betekenen, voor vrouwen betekenen, wat wandelen voor vrouwen behelst.
Alles is gegenderd, zo ook de filosofie, zo ook de stad. Dat maakte het feministisch collectief Matrix duidelijk, een Londens architectenbureau dat actief was tussen 1980 en 1994. Hun manifest Making Space: Women and the Man-Made Environment reflecteert op het gegeven dat onze steden grotendeels voor en door mannen zijn ontworpen.
Fotograaf Mayte Breed stoelde haar serie Reading between the lines op dit manifest, een selectie van deze werken is nu te zien bij galerie Ron Mandos en bij Sanquin. De foto’s geven een inkijkje in de momenten waarop de rigiditeit van de stad doorbroken wordt. Aan de witte galeriemuren hangt één videowerk. Ik zie de staak van een plant die door de wind wordt voortbewogen en over het lakwerk van een geparkeerde auto strijkt. In de beschrijving van het werk wordt dit een vorm van zorg genoemd. Ik zie het eerder als een flirtage. De plant streelt de auto, alsof ze haar wil overtuigen niet langer een stalen bolide te zijn, maar net als zij voor schoonheid te zorgen, voor rust, onderdeel te worden van een cyclus van leven en dood.
Ant’s Literature is een foto waarmee Reading between the lines een wel heel letterlijke titel lijkt te worden. We zien de snee van een boek. Negen steentjes hebben zich tussen de pagina’s gewurmd, vormen een patroon. De snede is niet langer een machinaal, recht lijnenspel maar een rivier geworden, het papier is het water dat de rotsen slijpt. Op een van de steentjes staat een mier. Dit boek is niet bruikbaar, nuttig, maar ornamenteel. Het kleine insect heeft toegang gekregen tot het ding en dat onderstreept dat we hier niet langer naar een boek kijken, maar naar een universum.
Breed en Borrel laten beiden zien dat verzet tegen patriarchale domeinen vele gedaanten kan aannemen. Hun werk toont aan dat de wereld helemaal niet is los te weken van haar zachtheid, haar sensitiviteit, haar fijnzinnige wijsheid. Dat onze leefomgevingen misschien wel door mannen zijn vormgegeven maar er altijd scheuren in het beton zullen verschijnen.
Reading between the lines van Mayte Breed is tot en met 26 oktober te zien bij Galerie Ron Mandos en tot 3 december bij Galerie Joghem bij Sanquin.
De Duivelsberg kun je aanschaffen op de site van Van Oorschot.
Ook adverteren op mistermotley.nl? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl