Nothing Looks the Same in the Light – een (verborgen) ode aan seks in de openbare ruimte

Een aangename kriebel in de onderbuik, iets tussen vrije val, verlangen en opwinding in. De kerker, de ketens, het donker, de man. Het zijn gevoelens die je als kind niet kan duiden. Ze zijn er, maar wat ze betekenen wordt pas later in het leven duidelijk. In de ontwikkeling van mijn seksuele zelf bleef ik het donker opzoeken. Op wat gerommel in de bosjes na – ik was 15 – begon het echte werk toen ik na de middelbare school het ouderlijk huis verliet en op kamers woonde in een vreemde stad. Het keukenraam gaf zicht op een park waar gecruised werd. Nadat een jongen van mijn leeftijd drie keer voorbij was gelopen, omhoogkeek en oogcontact maakte, besloot ik naar buiten te gaan en hem te volgen. Midden in het stille park, tussen de bomen had ik mijn eerste woordeloze ontmoeting. Het was koud. We zoenden, ritsten elkaars jas los en drukten onze warme lichamen tegen elkaar.

George Michael is een jaar eerder dan ik geboren. Het eerste album van Wham! kwam uit in de tijd dat ik het park ontdekte: 1983. Het mooiste nummer van die plaat is ‘Nothing Looks the Same in the Light’. Met een zuigend orgeltje en een wandelende bas op de achtergrond zingt Michael:

‘There’s a danger in a stranger, with a warm hand and a kiss so right. Nothing looks the same in the light. It’s been a pleasure, see you around’.

In de biografie van James Gavin die in 2022 verscheen, wordt duidelijk dat Michael in de tijd waarin hij dit nummer schreef al heimelijk cruisde op Hampstead Heath in London. Ik kan dit nummer niet anders zien dan een (verborgen) ode aan seks in de openbare ruimte. Michael heeft z’n leven lang een ingewikkelde relatie met het licht (het sterrendom) en het donker (zijn geheime seksuele leven) gehad. Dat hij in in 1998 – na in de val te zijn gelokt door een politieagent in een publieke wc – alsnog ‘uit de kast’ kwam met het nummer ‘Outside’, moet een enorme opluchting voor hem geweest zijn. Ik heb niemand zo schijnbaar moeiteloos van schaamte naar trots zien schakelen. Uit het donker in het licht.

You say you want it, you got it
I never really said it before
There’s nothing here but flesh and bone
There’s nothing more, nothing more
There’s nothing more
Back to nature, it’s human nature
Let’s go outside

Als licht staat voor schaamteloosheid en trots, waarom word ik dan toch het donker in getrokken? Gebeuren er dingen die het licht niet kunnen verdragen, is er een verband tussen donker en schaamte? Toen ik op m’n 22ste naar Amsterdam verhuisde ontdekte ik de darkroom. Een soort park, maar dan binnen, in een club. Ook hier: er wordt gekeken, aangeraakt, gezoend, gesekst, zonder dat er een woord wordt gewisseld. Op sommige plekken in een darkroom kun je elkaar zien, op andere plekken is het aardedonker. Er zijn ruimtes voor meerdere mannen, er zijn hokjes waar je alleen of met z’n tweeën in kan. Soms zit er een gat in de tussenwand, waardoor je contact kunt maken met lichaam van degene in de buurcabine. Een darkroom is een speeltuin voor homomannen. Een speeltuin met onuitgesproken maar duidelijke regels. In een darkroom is – voor mij – sprake van radicaal vertrouwen. Als ik of een ander iets niet wil, dan gebeurt het niet. In een ruimte zonder woorden is dat bijzonder. Het donker vergeeft en vergeet, omarmt, maakt mogelijk. En niet onbelangrijk: in dit type duister bestaat alleen het hier en nu.

Cruisingbars zijn moeilijk te herkennen in het straatbeeld. Blinde gevels, een deur, een bel. Je moet het weten om het te zien. Ook hier is het verleidelijk om het verborgene aan schaamte te koppelen. Dat is niet het geval. De blinde gevels lijken juist te zeggen: kom binnen als je weet dat ik er voor jou ben. De gevel als filter. Soms staat er ‘men only’ bij de bel, maar vaak helemaal niks. De cruisingbar is er voor een specifiek publiek. Ik voel me er prettig. Ik ken de codes, voel me er veilig. Toch plakt er aan dat specifieke ook iets van onverdraagzaamheid. Een vriend van mij stond jarenlang achter de garderobe van leerbar Argos in de Warmoesstraat. Toen hij met het bijbaantje startte klaagden sommige gasten dat hij te vrouwelijk zou zijn voor een stoere leerbar. Zijn wraak was zoet: binnen ‘no time’ maakte hij zich met zijn warme persoonlijkheid zo geliefd, dat hij van de fooi regelmatig op vakantie naar New York kon.

Gelukkig nemen homo’s zichzelf niet al te serieus. Er zijn codes en regels, maar de knipoog, die je ook als ‘camp’ zou kunnen omschrijven, is nooit ver weg. In ‘Notes on Camp’ (1964) schrijft Susan Sontag: ‘Camp is een soort liefde, liefde voor de menselijke natuur. Het geniet – in plaats van te oordelen – van de kleine successen en ongemakkelijke intensiteiten van het “karakter”. Camp-smaak identificeert zich met wat leuk is. Camp is een teder gevoel.’ Zonder die campy knipoog zou het homoleven voor mij een stuk minder verteerbaar zijn.

In mijn ideale wereld kun je je onderdompelen in ‘het specifieke’, zonder de benauwde, kleinzielige blik op alles wat zich buiten deze ‘niche’ afspeelt, beweeg je moeiteloos van een inclusieve, tolerante wereld, dwars door die blinde gevel naar de specifieke ervaring die je zoekt en hup weer terug het ‘gewone’ leven in. Als ik leerbar Dirty Dicks in de Warmoesstraat bezoek, loop ik graag naar buiten voor een sigaret. Met m’n rug tegen de blinde gevel sta ik een sigaret lang op de scheiding tussen twee realiteiten. Die van seksende mannen en flanerende toeristen. Ooit maakte ik tekstbordjes voor deze gevels. Om ze een stem te geven. Ik zette er quotes uit discohits op: ‘I Feel Love’, ‘You Make Me Feel Mighty Real’.

Maar, dat moeiteloos schakelen tussen het sexy donker en het alledaagse licht is gecompliceerder dan ik het doe voorkomen. Want: wat neem je vanuit het donker mee het licht in? Wat kan en mag gezien worden van je seksuele identiteit? Mijn ervaring is: dat valt behoorlijk tegen. Ja, we zeggen dat we een inclusieve samenleving met plek voor iedereen willen, maar die ‘iedereen’ dient zich wel te voegen naar de hetero-normatieve mores. Wie afwijkt betaalt vroeg of laat een prijs. Het laagje verdraagzaamheid en solidariteit is dun en broos. In het licht wordt er altijd geoordeeld.

Na het vrolijke ‘Outside’ heeft George Michael het geluk nooit echt gevonden. Hij is altijd een ster gebleven, maar het schizofrene leven in licht en donker tegelijk, heeft hem opgebroken. Drugs (homomannen hebben het liever over ‘chems’) en seksverslaving namen zijn leven over en op 25 december 2016 – bijna 10 jaar geleden alweer – werd hij dood in zijn slaapkamer gevonden. Overvallen door een overdosis. Zijn dood greep mij aan omdat onze levens samen op leken te lopen. Zijn stem en liedjes bewogen altijd met me mee. Een man met zoveel talent, zoveel succes, zo’n ongelukkig leven. Ik hoop dat het laatste wat hij zag een warme ‘Ray of Sunshine’ was. Niet het koude, meedogenloze tl-licht van leerbar de Cockring, dat in de jaren 90 om klokslag 04.00 uur aanfloepte, maar een liefdevolle straal zonlicht die lijkt te zeggen: Je mag er zijn George, met alles wat je bent, met alles wat je meeneemt. ‘Unapologetic’, compromisloos. Dat gun ik hem, mij en iedereen die zich herkent in ons. Gedragen door licht, genietend in het donker.

Meer informatie over de Pride Art Route, vind je hier.