Pech

Maar armoede is natuurlijk niet nieuw. Eind 2020, lang voordat Poetin besloot Oekraïne binnen te vallen, maakte fotograaf Dirk-Jan Visser voor het Gevangenismuseum in Veenhuizen Tegenspoed, een tentoonstelling over mensen in de schuldsanering. Hoe ziet armoede er in Nederland uit, en vooral: hoe gaan we er als samenleving mee om?

Hij koos voor een verrassende vorm. Samen met beleidsmakers en hulpverleners schreef hij een fictieve dialoog tussen Hans, een man met schulden en Mariam een schuldhulpverlener. Twee acteurs spelen het gesprek in drie bedrijven, vier ‘echte’ mensen met schulden reageren op wat ze zien. Het werkt wonderwel: de acteurs en het fictieve script tillen de werkelijkheid op, het commentaar van de schuldenaars brengt die realiteit weer terug naar het – vaak wrange – leven van alledag. Getoond op vier grote schermen geeft de film geeft een ongemakkelijk inkijkje in de manier waarop we in dit land structurele armoede proberen weg te saneren: zakelijk, afstandelijk, procedureel. 

De helden van deze tentoonstelling zijn ‘armoedzaaiers’ Tamara, Daan, Wil en Selima. Zij laten zien – door de lens van Visser, en met beelden uit eigen archief – dat een leven met schulden loodzwaar is en leggen tegelijkertijd veerkracht en een onverwacht soort lichtheid aan de dag. Kinderen worden naar bed gebracht, er wordt gewerkt, de hond wordt uitgelaten en de maanden in het saneringstraject worden één voor één afgestreept.

Maar we zien ook een dikke ordner met rekeningen, een pony die weg moest, de brug waar Tamara onder sliep toen ze dakloos was en een tas boodschappen van de voedselbank. 

Zelden is de context van een tentoonstelling zo snel veranderd. De levens van Tamara, Daan, Wil en Selima zijn in de laatste zes maanden een stuk dichter bij onze eigen realiteit gekomen. Ga kijken in Veenhuizen, want dankzij corona is deze tentoonstelling verlengd en nog steeds te zien. Met een duwtje van de huidige crisis in de rug laat Tegenspoed een schurend beeld van armoede zien en geeft daarmee een slinger aan het broodnodige gesprek over de verdeling van kansen en welvaart in een snel veranderende wereld.

Tegenspoed, verhalen over armoede van Dirk-Jan Visser is tot en met 9 december 2022 te zien in het Gevangenismuseum in Veenhuizen (in samenwerking met Noorderlicht Groningen).