Rondleiding door Huize Frankendael

4 maart 2014

Spaans en Oberthaler maken nieuw werk speciaal voor Huize Frankendael. Het 18e-eeuwse buitenhuis is als een tijdcapsule waar vergeten verhalen en verborgen geschiedenissen wachten om hun definitieve vorm te krijgen in de ontmoeting met de bezoeker. In de vertrekken van Huize Frankendael creëren Spaans en Oberthaler werelden, waar de tijd lijkt te zijn opgelost, waar fysieke ruimten moeiteloos overgaan in denkbeeldige plaatsen en waar de grens tussen binnen en buiten is vervaagd. Het zijn vensters waarachter landschappen schuilgaan die eindeloos tot de verbeelding spreken. Maar net als het oude buitenhuis, geeft het werk zijn geheimen nooit helemaal bloot.

Dieuwke Spaans maakt collages, die ze vaak bewerkt, bijvoorbeeld door eroverheen te schilderen. Regelmatig struint Spaans boekenmarkten en kringloopwinkels af op zoek naar nieuw materiaal, om haar omvangrijke beeldarchief op peil te houden. Met de gevonden beelden als palet gaat ze op zoek naar nieuwe verbanden en betekenissen tussen het verzamelde materiaal. Losgezongen uit hun originele context worden de beelden door haar herschikt met een subtiel gevoel voor vorm, materiaal en ritme, tot een nieuwe realiteit. Uit boeken scheurt ze schutbladen die in de loop der jaren zijn verkleurd en sporen van gebruik vertonen. Deze onbeschreven bladzijden combineert ze met beeldfragmenten. Her en der verwijzen flarden tekst naar de originele context van het beeld, zonder de precieze herkomst te onthullen.

In Spaans’ nieuwe collages worden het beeld en de narratieve structuren in grote mate teruggebracht tot abstracte vormen. Waar voorheen de horizon enige houvast bood in haar werk, lopen verschillende perspectieven nu dwars door elkaar heen. Door de stapeling van beelden ontstaat er een intrigerend spanningsveld tussen het platte vlak en de suggestie van een driedimensionale ruimte. Spaans eerdere werk werd gekenmerkt door natuur en het historisch landschap, dat is getekend door oorlog en menselijk ingrijpen. In het nieuwe werk, dat nu te zien is in Huize Frankendael, hebben natuur en landschap grotendeels plaats gemaakt voor verstilde, contemplatieve ruimten, waar Spaans een spel speelt tussen binnen en buiten en zij balanceert op de grens tussen concrete vertrekken en de kamers van de geest.

Via collages en installaties gaat Nick Oberthaler de dialoog aan met Huize Frankendael. Dankzij zijn uitspraak “ik ben een schilder, die niet schildert” begrijpen we waarom er geen canvas te zien is in zijn tentoonstellingen. Hij combineert klassieke media met contrasterende, industriele materialen en druktechnieken, waarbij een ingetogen palet van grijs- en blauwtinten de boventoon voert. Oberthaler bouwt langzaam maar gestaag aan beelden van strenge vormen, die worden onderbroken door imperfecties. De formele vormentaal is onlosmakelijk verbonden met een imaginaire wereld, waarin tijd en ruimte stilgezet lijken.Het zijn metafysische landschappen, die uitdagen tot reflectie, doordrongen van melancholie en nostalgie. Niet zelden gebruikt Oberthaler dan ook reflecterend materiaal, waardoor iedere betekenis die de kijker op de oppervlakte projecteert direct terugkaatst en een rechthoekig grid de suggestie wekt van een raam waar een ongrijpbare wereld achter schuilgaat.

De regelmatig terugkerende geometrische vormen in Oberthalers werk roepen minimalistische voorgangers in herinnering. Oberthaler heeft echter ook een sterke relatie met de 19e-eeuwse romantici, wier werk tegelijk een landschap en een gemoedstoestand verbeeldt. Staand voor de tekeningen en installaties van Oberthaler neemt de kijker de plek in van de eenzame figuur – zoals we die kennen uit het beroemde werk van Caspar David Friedrich – die over het landschap uitkijkt, verzonken in contemplatie.

Een verbindend element in de tentoonstelling is de spiegel. In het reflecterend oppervlak nemen we onszelf en de omgeving waar. Tegelijk is de spiegel een plek waar je niet werkelijk bent. Constant manoeuvreren beide kunstenaars zich tussen het oppervlak en denkbeeldige ruimtes. Als in een droom vermengen flarden van concrete beelden zich met abstracte herinneringen en vergezichten met besloten interieurs op een niet chronologische wijze. De spiegel lijkt vooral te suggereren dat achter de zichtbare werkelijkheid – aan de andere kant van de spiegel – een andere werkelijkheid schuilgaat.

De tentoonstelling is iedere zondag van 12 – 17 uur en op aanvraag te bezichtigen. Iedere zondag om 14 uur is er een rondleiding, kosten € 5 (kinderen gratis).

Frankendael Foundation
Middenweg 72, Amsterdam
www.frankendaelfoundation.nl