Welkom, Bienvenue, Wilkommen! over Departures in galerie MAMA

Medewerkers ontvangen ieder met open armen, de ramen bevatten de stereotypische variaties op het woord welkom in verschillende talen en overal waar je kijkt zie je afbeeldingen van perfecte weersomstandigheden op de meest prachtige locaties. Het is al niet helemaal meer van deze tijd, maar dat is hoe ze te werk gingen. Een uitstapje naar het reisbureau was een cruciaal onderdeel van die oh-zo-verdiende vakantie.

Eerste indruk

Departures gaat over reizen als privilege dat voornamelijk speelt bij West-Europese burgers. Binnen deze expositie maak je reizen vanuit dit centrale thema, het werk gaat over globalisering, de rol van reisbureaus en de toeristische sector, social media en huidige (neo)koloniale machtsverhoudingen. Elk werk heeft een duidelijk vertrekpunt, een bestemming, waaruit blijkt hoe verouderd onze kijk op reizen eigenlijk is.

The weather is dissapointing, but the view is amazing!

Voor deze tekst start ik mijn reis in Noorwegen, mijn vertrekpunt nummer één. Tevens ook het vertrekpunt van kunstenaarscollectief, De Ansichten Club. Het werk bestaat uit een verzameling foto’s en kaarten. Stuk voor stuk laten ze zien hoe een persoon boven het Noorweegse land uit lijkt te stijgen. Aan de rand van de Trolltunga, Preikestolen en het Geiranger Fjord neemt ieder van hen, alsof er een bordje met handleiding ter plaatse is, dezelfde positie aan. Ik bespeur een positie van macht. De gefotografeerde mensen kijken neer op dit nu gevoelsmatig door hen ontdekte stukje land. Ze stralen het gevoel uit thuis te zijn op deze locatie en geen deel uit te maken van de menigte toeristen. Een erg pijnlijke vondst van De Ansichten Club, want de houding van deze toeristen vertoont pijnlijk veel verwantschap met het beeld van koloniale ontdekkingsreizigers. De framing van deze foto’s versterkt dit gevoel door er zeker van te zijn dat de persoon op de foto eenzaam in beeld staat. De alleenheerser kijkt uit over ”gevonden” land.

Touche-à-Tout

Aan de andere kant van de expositieruimte staat een houten constructie van Doina Kraal, getiteld Touche-à-Tout. Ze toont een kast vol geheimen en te ontdekken geuren, geluiden en beelden. Elk onderdeel van dit werk is ontstaan op een andere locatie. Het werk reist de wereld rond en neemt van al zijn bestemmingen iets mee. In samenwerking met lokale bewoners en de ambachten die ze bezitten, heeft Diona een interactief reisdagboek gecreëerd. Het werk daagt uit om op speelse wijze een zintuigelijke reis te maken.
Onze kijk op wat toerisme is, of op wat toerisme kan zijn, wordt door Departures aan alle kanten bevraagd en bekritiseerd. De afwisseling tussen scherpe kritiek en het nabootsen van het vermaak dat de toeristische sector groot heeft gemaakt laat je reflecteren op je eigen reisgedrag. Departures geeft je hier alle tijd, comfort en middelen voor, de tentoonstelling is er geen die je probeert te overtuigen. Ze lijkt je enkel te vragen misschien wat minder op reis te gaan.

Kortgezegd

Departures is een reisbureau dat in de eerste plaats je vertrekpunt in vraag stelt en vervolgens je acties wanneer je ter plekke bent. Het is een reisbureau waar het niet draait om winst maar om inzicht. De keuze om deze expositie deze vorm te geven spiegelt het statement dat de expositie maakt: reisbureaus zijn, net als ons reisgedrag en het niet benoemen van ons West-Europese privilege, niet meer van deze tijd.

Graag zou ik afsluiten met een gedicht dat ik schreef over Departures

Reizen, ver, weg van huis
Ontvlucht de sleur, het ritme
Weet niet of ik zonder kan, zonder het ontbreken, vluchten
Toch maar eens tijd misschien, om in te zien, dat dit niet kan
Het vliegen, olie op het vuur, een privilege, peperduur
Dus zeg ik eigenlijk te trots
Dit jaar blijf ik thuis! Misschien..

De expositie Departures is gecureerd door Annosh Urbanke, en is te zien in galerie MAMA te Rotterdam tot en met 31 Oktober 2021.