Zomertip: hoe het scherm van onze telefoons en laptops in een lachspiegel kan veranderen

De surrogaataap van het koude materiaal voorzag de kinderapen van eten, de andere leverde alleen een zachte aanraking. De aanname was dat de apen voornamelijk behoefte hadden aan dat eten, maar ze prefereerden allemaal de oudervariant die van badstof was gemaakt. Ze wilden de aanraking en ontwikkelden een band met het ding dat in die behoefte voorzag. Wanneer de apen met een nieuw voorwerp werden geconfronteerd en angstig werden, dan zochten ze troost bij hun badstoffen ouder.
Binding, was de aanname tot dan geweest, berust op de behoefte aan voeding. Harlow wist dat beeld voorgoed te veranderen.

Overigens vertoonden de apen zorgwekkend gedrag: ze staarden oneindig lang voor zich uit, pijnigden zichzelf, ijsbeerden eindeloos in hun kooien.

Het beroemde onderzoek wordt aangehaald in het eerste verhaal van Rejection, de novel-in-stories van Tony Tulathimutte.

De protagonist is een jongeman die zich afvraagt hoe zijn chronische tekort aan aanraking hem veranderd heeft. Hij is namelijk nog maagd. Zijn collega’s beweren dat dat komt omdat hij te eerlijk is, te beschikbaar, hij is kort gezegd een pussy.

De man in kwestie noemt zichzelf een feminist. Hij is woke. Hij is – net als alle andere personages uit Rejection – chronisch online. Hij leest bell hooks, hij gelooft in consent, hij doet er alles aan niet toxisch te zijn, hij heeft een diverse vriendengroep, maar dat doet er blijkbaar niet toe, want hij heeft ook smalle schouders. Dat moet de reden zijn dat vrouw na vrouw hem afwijst, ze alleen zijn vriendschap dulden.

Afwijzing, inderdaad. Het overkoepelende thema prijkt nogal onomwonden en eendimensionaal op het voorplat van het boek, en in ieder verhaal leren we vertellers kennen die afwijzing na afwijzing te verwerken krijgen. Spoiler alert: niemand wordt daar gelukkiger van, niemand verwerkt dat op een gezonde manier, het leidt bij iedereen, net als bij de resusaapjes, tot zorgwekkend gedrag.

De man die zich feminist noemt heeft uiteindelijk wat ongemakkelijke seks met een vrouw die hij ooit, op de middelbare school, zelf afwees. Haar toenadering van toen probeert hij decennia later alsnog te verzilveren, en dat lukt. De vrouw in kwestie vormt het vertrekpunt van het tweede verhaal. Terwijl zij het haar van een goede vriend knipt is er ineens toenadering. Een aanraking die anders is dan hun relatie tot dan toe voorschreef. Ze gaan met elkaar naar bed. Het luidt een bizarre obsessie in, de vrouw komt in een rare groef terecht, weet niks meer te relativeren. Dat vinden ook de vrouwen in haar appgroep, aan wie ze haar hersenspinsels bekent. En bij de lezer bijt het ongemak zich vast, want die ziet ook dáár afwijzing op de loer liggen.  

Rejection is geen subtiel boek. Het is, meer dan alles wat ik recentelijk las, een werk van nu. De tijdsgeest vloog me om de oren, en ik kan zeggen dat die er niet florissant uitzag. Deze mozaïekroman bestudeert hoe de moderne mens haar zelfbeeld optuigt op basis van de boeken die ze leest, de Instagram-accounts die ze volgt en het online discours dat daarbij hoort, op basis van de lof en haat die ze van anderen ontvangt, en hoe de mens zich volledig kan vastdraaien in dat idee van die ‘ik’. Veel van de personages uit Rejection komen tot de conclusie dat ze geen liefde waard zijn, dat hun verrotte karakters niet meer dan afwijzing verdienen. En het ontluisterende en knappe is dat de lezer van dit boek dat op momenten bijna ging geloven.