Antwoord: Stick or Twist Stage 6

Op zondag niet, op zondag komen ze maar 1 keer, dus eigenlijk 2 keer, en dan iets later, om 7 uur. Maar aangezien Parijs schoon is op zijn straten, moet er ook worden geveegd tussen de geparkeerde auto’s als het water door de goten is gespoeld. Dat doen ze 1 keer in de week. Bij mij in de wijk om half 7, op zondagochtend. Het appartement is vlak achter het gemeentehuis van het 14e arrondissement (Montparnasse). Daar is de verzamelplaats van de schoonmakers die, voor ze vertrekken een sigaretje roken en het nieuws van de afgelopen week doornemen. Een man of tien, op een stille hoek van een stille straat, op een zondagmorgen.

Alles bij elkaar heb ik op die ochtenden veel tijd om na te denken over kunst. Bijvoorbeeld over het nieuwe museumgebouw van Frank Gehry voor de Fondation Louis Vuitton of de tentoonstelling van Taryn Simon in het Jeu de Paume of Tarik met zijn mysterieuze installaties in het Palais de Tokyo. De moeite waard om te gaan kijken – om uiteenlopende redenen.. maar dat is een ander verhaal.

En ik heb nagedacht over Stick or Twist.

Een van de merkwaardigste aspecten van het project is dat je als je stopt voordat de 10e fase is bereikt, je een ‘onaf’ schilderij zou kopen. Je koopt toch ook niet een vaak een boek waarvan je weet dat de schrijver er nog een poosje aan door blijft schrijven, of een cd van een groep die de nummers nog niet helemaal af had. Daar kan je natuurlijk tegenin brengen dat de koper bepaalt of zijn/haar exemplaar ‘af’ is en dat die andere exemplaren hele andere kunstwerken zijn. Eerlijk gezegd ben ik daar nog niet uit. Je verlegt eigenlijk een deel van de verantwoordelijkheid, én jij hebt een werk gemaakt dat tegelijk af en onaf is. Ik wankel over een dunne scheidslijn in mijn redenering, dat realiseer ik me, dus zeg maar wat je er van vindt.

Het is een vreemde ervaring. De kunst die ik tot nu toe heb gekocht was altijd af. Ik denk dat dat voor de meeste kopers geldt. Weinigen zullen een opdracht geven en tijdens het maakproces met de kunstenaar in gesprek gaan. Weliswaar gaan wij niet letterlijk met jou in gesprek maar in indirecte zin natuurlijk wel: “ga door” of “stoppen” zijn imperatieve, eenzijdige mededelingen – althans zo voelt het – en jij zegt niks terug, anders dan dat je wel of niet voor het doek gaat staan. En iedere week moeten wij een beslissing nemen. Ik schreef je in mijn eerste brief  dat ik had overwogen om het lege canvas te kopen en dat aan de muur te hangen en er zo een conceptueel project van te maken. Dat was omdat ik het een prachtig idee vond – en nog steeds vind – om een nieuwe manier van kunst produceren en verwerven aan de orde te stellen. Je zou kunnen zeggen, een hernieuwde vorm van opdrachtgeverschap, zij het met een beperkte ruimte voor de opdrachtgever – zeker in het begin omdat we zelfs geen idee hadden wat het onderwerp van het werk zou zijn.

Aanvankelijk vond ik het ook vreemd om een uniek kunstwerk te kopen waarvan in potentie ook nog 19 andere versies bestaan. Maar toen bedacht ik me dat dat precies is wat je wilt omdat je het wel vaker doet: een reeks maken waarin minimale verschuivingen de uniciteit van ieder afzonderlijk schilderij  bevestigen maar anderzijds het geheel niet aantasten, sterker, dat geheel in feite bevestigen. In dit verband bedacht ik me dat het keurslijf van S or T nog sterker en de afwijking nog interessanter wordt. Jij moet het werk in 10 fases af hebben. Doorgaan is er niet bij, althans het lijkt mij tenminste tegenstrijdig aan de kern van het project als je na die fase nog een poosje verder zou schilderen – bijvoorbeeld als een koper dat zou vragen; tenzij hij of er natuurlijk fors voor betaalt..;-). Het is eigenlijk voor jou nog een grotere gok dan voor de kopers. Er zouden zomaar twintig ‘onaffe’ Dekkers in het land kunnen hangen.. Waar de kopers dan een mooi verhaal bij zouden hebben; dat dan weer wel! Een fascinerend probleem, vind ik, dat raakt aan wat ik in mijn eerste brief had gezegd. De kunstenaar bepaalt of een kunstwerk af is en in dit project bepaalt de koper of het voor hem of haar ‘af’ is. 10 weken achter elkaar, dat kan schuren.

In mijn heel lange praktijk (vertel nog eens opa..) heb ik eigenlijk geen voorbeelden kunnen vinden van vergelijkbare projecten. Natuurlijk heb ik vele tientallen projectvoorstellen gezien, in meer of minder uitgewerkte versies, maar ik heb nooit het eindresultaat kunnen (en willen) bepalen. Ooit was ik eens uitgenodigd door een choreografe om naar de eerste fase in het maken van een van haar voorstellingen te komen kijken. Wat zij wilde, leek mij niet te kunnen, dacht ik. Kort door de bocht: de voorstelling werd een groot succes (en ik zit nu, vele jaren later, in het bestuur van haar stichting). Kunst beoordelen tijdens het maakproces, in een fase waarvan je al op voorhand weet dat de kunstenaar verder zal (en moet c.q. wil) gaan, is wat mij betreft knap ingewikkeld. Ik ken je werk en heb er vertrouwen dat je je kunstenaarschap voor meer dan 100 procent zult inzetten en ik zie de fases waarin het werk zich ontwikkelt. Maar toch denk ik, gaat ze nou iets doen dat ik niet begrijp – ik vind het zo al mooi genoeg.. De risico’s worden groter. Dus ik moet gokken maar dat ga ik weer doen. Ik teken in voor de volgende ronde. Maar, voor alle zekerheid:  als ik zou stoppen is dat geen diskwalificatie van je werk, sterker het doet naar mijn idee net zoveel recht aan wat je met het project beoogt dan wanneer ik zou zeggen, ga maar door, ik zie wel wat het wordt.

Het lijkt wat vroeg maar ik ben benieuwd hoe je  straks terugkijkt op het project. Volgens mij is het voor jou een uitputtingsslag. De wekelijkse substantiële voortzetting van al dat werk lijkt mij zelfs met hulp een zware klus. Fysiek en mentaal. De weken in mijn werkzame leven dat ik dacht: nou heb ik effe geen zin, zijn tamelijk talrijk en ik hoefde bepaald niet elke week te creëren. Ik ben benieuwd wat je er zelf van gaat vinden. Is het een model dat je collega-kunstenaars gaat aanraden, of is het ‘eens maar nooit meer..?

En oh ja: ik vind het er goed en fascinerend uitzien!

Veel sterkte en liefs,
Kees