Rituelen

Kunstpraktijken die zelfstimulerende expressie omvatten, zijn lange tijd gegroepeerd onder de naam ‘Outsider Art’, een omstreden term die autodidactische kunstenaars en kunstenaars met een handicap letterlijk buiten het middelpunt van het artistieke discours plaatst. Veel van deze praktijken worden gekenmerkt door hun directheid, waarbij het maken gedreven lijkt te worden door een verlangen naar interactie met de wereld. Dat kunst emoties kan overbrengen, snappen we wel, maar hoe zit het met de sensatie van de hand die tegen het papier duwt, met het voelen van een kleur in je buik, met het vasthouden van een camera met flapperende handen? Wat als we kunst benaderen vanuit de lichamelijke bewegingen die ten grondslag liggen aan haar totstandkoming, en onze focus verleggen naar de zintuiglijke ervaring van het maken? En hoe maken we ruimte voor praktijken waarin de lichamelijke stimulatie van het maakproces even belangrijk, of zelfs belangrijker is dan het resulterende werk? 

In de allereerste aflevering van Kunst is Collectief – de voorjaarsreeks van Kunst is Lang – zijn Tessel Brühl, Roos Pollmann, Flavia Faas en Céline Talens van Questions Collective te gast. Als welke lekkernij voelen zij zich op de dag van de opname? In gesprek met Luuk Heezen vertelt Questions Collective over hoe deze vraag en andere werkvormen bijdragen aan het blijven ontwikkelen van hun collectieve samenwerking, wat het belang is van een opperhoofd per project en over de ongekende kracht van ‘emergency eggs’.

In een serie publicaties en programma’s onderzoeken Mister Motley en ArtEZ Studium Generale samen met studenten, kunstenaars, schrijvers, wetenschappers en denkers de verbanden tussen tijd, arbeid en ecologie. In het openingsessay van de serie gaat Laure van den Hout aan de hand van de natuur als eerste klok in op een tijdsbeleving die gevormd wordt door toenadering en verwijdering. Denk aan de maan en de zon – dichterbij en weer verder weg – aan donker en licht, eb en vloed. Aan de hand van water en de verschillende gedaantes waarin dat zich aandient, laat Van den Hout zien dat je niet kunt afdwingen in welke staat je bent op welk uur, dat productiviteit in de mate waarop wij het gewend zijn waarschijnlijk veel te veel een geforceerde staat is. Dat maakbaarheid en maakbare tijd grenzen kennen.

In aflevering vijftien van Kan niet bestaat niet gaat Lieneke Hulshof in gesprek met Rinke Nijburg over ego, religie en de tegenstrijdigheden die in ieder mens verankerd zijn. Nijburgs niet-gemaakte werk zou een menselijk, eigentijds en universeel religieus moeten zijn: een voorstelling waarin Jezus Maria zou baren. Als Nijburg vervolgens stilstaat bij het idee dat religieus werk in de mode zou raken, schrikt hij en ervaart hij een innerlijk conflict: hij wil Jezus toch eigenlijk liever voor zichzelf houden. Terwijl hij ook voelt dat je hem juist aan iedereen zou moeten willen geven.

‘Sleep, you […] sleep, you.’ Tijdens haar periode in Kunsthuis SYB onderzocht kunstenaar Sanne Kabalt met haar vijf maanden oude dochter de werking van slaapliedjes, die niet zelden een duistere of bezwerende ondertoon kennen. Ze schreef er een poëtisch essay over. ‘Wie moeder wordt kan nauwelijks om een zekere verwevenheid heen, tussen het dagelijkse, het zorgende, en het makerschap. In het onderzoek naar lullabies vervaagt de – toch al flinterdunne – grens tussen moeder en maker die ik in eerste instantie nog poogde te bewaken. Ik weet nu echt niet meer wanneer ik het één ben en wanneer het ander.’

In aflevering veertien van Kan niet bestaat niet gaat Maurits de Bruijn in gesprek met Charl Landvreugd over het droomwerk dat hij tot op heden niet gerealiseerd heeft: een muziekstuk dat verschillende culturele achtergronden in een nieuwe vorm samenbrengt. Daarnaast vertelt Landvreugd over hoe hij als Hoofd Onderzoek en Curatorial Practice bij het Stedelijk Museum in Amsterdam ruimte creëert voor anderen, en hoe hij op een artistieke manier probeert wetenschap te bedrijven en met artistieke methodes kijkt naar hoe het museum aankoopt en beleid maakt.

Samen met kunstenaar Jasper Griepink bezoekt Dagmar Bosma Song Sing Soil in de Vleeshal. In de gotische ruimte raken ze aan de hand van de krioelende, over elkaar heen buitelende en samenkluitende lichamen in gesprek over hoe aarde niet één is, de relatie tussen lied en land, en ecocentrische verstrengeling.

Het occultisme en artificiële intelligentie lijken tegenpolen van elkaar te zijn. AI is mechanisch, occultisme heeft een immateriële, spirituele grondslag. Deze tegenstelling wordt in de tentoonstelling Artificial Incantations in P-OST Arnhem speels en komisch uitgespeeld, tot hij ontploft en wordt opgeheven. Persis Bekkering bezocht Artificial Incantations met Katarina Petrović, een kunstenaar en onderzoeker die bruggen slaat tussen kunst en wetenschap. ‘In veel opzichten zijn computers de mens voorbijgestreefd, zegt Katarina. Het grote verschil is echter dat een computer niet weet wat ‘nu’ is.’

In aflevering XX van De ontmoeting bezoekt Alma Mathijsen samen met schrijver Basje Boer Raak Mij Aan, Om Ons Te Zien van Giovanni Maisto Ferreira in Showroom MAMA. Een tentoonstelling die uitdaagt om je over te geven aan zachtheid en waarin de verschillende ruimtes je dragen.