Aliens, liefdesdrank en een kat zonder lichaam – dit moet de wereld van Afra Eisma zijn
Wanneer je de tentoonstelling Feline Whispers in 1646 binnen loopt word je getroffen door de wereld van Afra Eisma.
In deze wereld spelen verschillende karakters een belangrijke rol, één daarvan is een echte, neppe kat, genaamd ‘Larry’. Het eerste moment dat de bezoeker met Larry in aanraking komt is wanneer ze de keramische tegelvloer bekijkt, bestaande uit 192 tegels. Deze vloer rust op een aantal kleurrijke voeten. De tegels fungeren tezamen als een soort comic, waarbij de zojuist genoemde kat in verschillende situaties geraakt. De meeste situaties hebben te maken met ruimtewezens. Te zien aan een erecte fallus, zijn het overigens zelfs seksueel actieve ruimtewezens. De figuren zijn bovendien vaak afgebeeld als Siamese tweeling, veranderen van vorm en smelten samen met Larry.
Te zien aan een erecte fallus, zijn het overigens zelfs seksueel actieve ruimtewezens.
Twee weken voor de opening vertelde Eisma me, terwijl ze aan het werk was in haar studio in Billytown, dat Larry een metgezel is die voor haar zeer wezenlijk is, ook al is hij niet van vlees en bloed. Haar vrienden en kennissen zijn bekend met dit ongebruikelijke huisdier en Eisma voert interne gesprekken met hem. Door Larry een prominente positie in haar tentoonstelling te geven stelt ze een interessante vraag aan de kijker, namelijk: ‘Wat is zijn?’. Enerzijds kan men stellen dat de kat er echt is, we kunnen immers over hem spreken, we kunnen naar hem verwijzen. Hij is iets wezenlijks, ook al is hij niet fysiek.
Haar vrienden en kennissen zijn bekend met dit ongebruikelijke huisdier en Eisma voert interne gesprekken met hem.
Wanneer je verder wilt lopen door 1646, zal je eerst over één van de twee blauwe vrouwenborsten, bestaande uit een tapijt, moeten wandelen. Via twee verbonden blauwe handen kom je vervolgens de tweede ruimte in. Eisma’s kleurrijke, bonte wereld doet denken aan de eveneens kleurrijke en bonte wereld van de Frans-Amerikaanse kunstenaar Nikki de Saint Phalle. Zij maakte in 1966 het sculptuur ‘Hon- en Katedral’, een gigantisch vrouwelijk lichaam waarbij de bezoeker de mogelijkheid kreeg via een gleuf tussen de benen het lichaam binnen te treden. Je kunt wel stellen dat de werelden van Eisma en De Saint Phalle overlappen. Vergelijkbaar met hoe kat Larry soms vanuit Eisma’s ideeënwereld via een keramische tegel oversteekt naar onze empirische realiteit.
In de tweede ruimte word je verwelkomd door een groepje ruimtewezens die gezellig samen op een ronde bank zitten. De wezens dragen allen een unieke outfit en zijn zowel mannelijk als vrouwelijk. De figuren hebben menselijke kenmerken en zijn dus op een bepaalde manier benaderbaar en herkenbaar, maar zijn ook wezenlijk anders en dus vreemd. Tijdens mijn studiobezoek aan Eisma vroeg ik haar hoe Larry en de ruimtewezens elkaar ontmoet hebben en welke relatie ze hebben binnen haar kleurrijke, weelderige wereld. Eisma legde me uit dat ze dat zelf eigenlijk niet goed weet. Ze bedenkt niet vooraf wat ze gaat maken, wat ze zal toevoegen aan haar ideeënwereld. Ze werkt obsessief en produceert haast megalomaan. Dingen ontstaan intuïtief en pas later, door met anderen te spreken, ontstaat er reflectie en krijgen objecten betekenis en een positie binnen haar wereld. Zo blijkt Larry uiteindelijk, naast een huisdier en metgezel, een symbool te zijn voor het huiselijke en zorgzame, kenmerken die vergelijkbaar zijn met die van een huiskat van vlees en bloed. Die kenmerken zijn terug te zien in het materiaalgebruik van Eisma. Ze werkt met traditionele materialen en methodes, zoals keramiek en getufte wandkleden. Materialen die vanuit een conservatief, modernistisch perspectief gezien kunnen worden als typisch vrouwelijk en ambachtelijk.
Eisma vertelt me dat de positie van de ruimtewezens binnen haar wereld nog niet duidelijk is. Deze zijn pas recentelijk tot stand gekomen en nog te nieuw. Wellicht dat na de opening en de gesprekken met bezoekers het haar duidelijk zal worden. Of wellicht kan ze het Larry zelf vragen? Je zou kunnen stellen dat een ruimtewezen fungeert als een vreemdeling. Een vreemdeling is in staat om met een ander perspectief naar de door jouw zo vertrouwde omgeving te kijken. Om vraagtekens te zetten bij de gebruiken die jij zo gewoon vindt. Eisma’s ruimtewezens zijn soms met elkaar versmolten en committeren zich niet tot een eenduidig geslacht. Soms versmelten zij zelfs met Larry. Larry verandert langzaam van vorm en wordt één met een ruimtewezens. Wellicht bevragen zij de hedendaagse individualistische tendens, of het classificeren van de verschillende sekserollen in de huidige maatschappij? Vanuit veel feministische theorieën wordt beweerd dat ieder mens inherent afhankelijk is. Dat ieders bestaan in meer of mindere mate bepaald wordt door de relatie tot de ander. Een persoon is niet een rigide, opzichzelfstaande, onveranderlijke entiteit, maar een instabiel wezen dat anderen nodig heeft om te kunnen bestaan.
Dingen ontstaan intuïtief en pas later, door met anderen te spreken, ontstaat er reflectie en krijgen objecten betekenis en een positie binnen haar wereld.
Naast de bank met ruimtewezens zijn er in deze ruimte verschillende wandkleden te zien. Sommige doen denken aan het vrouwelijk geslachtsdeel, andere aan vervormde, menselijke figuren. Hoog op een muur wordt een film geprojecteerd waarin een jonge vrouw druiven gevoerd krijgt. Hieronder is een hartvormig gat in de wand gemaakt. Door het hart kun je de achterste ruimte zien. Deze is verlicht met een rode lamp. In die ruimte wordt een zelfgebrouwen liefdesdrank geserveerd. Geïnspireerd op een oud Roma-recept. Het recept schijnt nogal krachtig te zijn, voorzichtigheid wordt aangeraden. De liefdesdrank zit in keramische schalen en kan gedronken worden uit keramische kopjes, waar zowel Larry als de ruimtewezens op afgebeeld zijn. Eisma legde me uit dat het voor haar belangrijk is dat de tentoonstelling een vrolijke, warme, huiselijke sfeer uitstraalt. Ze wil haar wereld delen, iets geven aan de bezoeker. Dit is dan ook één van de redenen waarom ze zoveel werk produceert en soms wel 14 uur per dag in haar studio doorbrengt. Ze ziet het zelf als een vorm van gulheid of vrijgevigheid.
Ze wil haar wereld delen, iets geven aan de bezoeker.
Eisma’s werk wordt gekenmerkt door een inherent contrast. Ze werkt haast obsessief aan haar wereld, dagen achter elkaar in de beslotenheid van haar studio, waar ze weliswaar vergezeld wordt door Larry. Tegelijkertijd gaat haar werk over liefde, afhankelijkheid, gulheid en versmelten met de ander. Aan de ene kant wordt het werk dus gekenmerkt door een verlangen naar samen zijn, samen te leven en elkaars verschillen te omarmen. Aan de andere kant behelst het puur de subjectieve, creatie van louter Eisma’s geest. Het is haar wereld, zij alleen kan bepalen wie er wonen, enkel zij kiest hoe en wat er tot stand komt. Iemand zei ooit tegen mij dat het hem heel fijn leek te leven met een hond, ‘want dan ben je samen alleen’. Je bent niet eenzaam, maar ondervindt ook geen hinder van een ander persoon, zo werd er beweerd. Een wandelende, blaffende hond die op schoot kan springen is wel degelijk een persoon, maar wellicht gaat dit idee wel op voor een kat die zich voornamelijk begeeft in de wereld der ideeën.
De soloshow van Afra Eisma is nog tot en met 22 maart te zien in Den Haag. Klik hier voor meer info.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl