Maurits de Bruijn

De demonen van Sascha Schneider

Column
4 juli 2022

In de rubriek Gevonden voorwerpen lichten Motley-auteurs een kunstwerk toe dat zij recent zijn tegenkomen. Een werk dat opvalt door zijn uitbundige verschijning of juist verrast door zijn subtiliteit. Vandaag is dat het intense Emotion of Dependancy van Sascha Schneider.

Eerst zag ik het monster niet eens. Nee, ik zag een landschap, een modderpoel, wat heuvels van donkerbruine aarde. Toen ik wat langer keek ontwaarde ik een paar amberkleurige ogen en twee handen die de witte geketende figuur in het centrum van het schilderij dreigen te omsluiten.

 

Sascha Schneider - Emotion of Dependancy, circa 1893

Het betreft een vroeg schilderij van Sascha Schneider, die in 1870 in Sint-Petersburg werd geboren en negenentwintig jaar later student werd aan de kunstacademie van Dresden. Zo’n vier jaar later schilderde hij zijn Emotion of Dependancy.
Ik heb nog meer informatie over Schneider. Ik weet wat de namen van zijn ouders zijn, dat hij tussen Sint-Petersburg en Dresden in Zurich heeft gewoond en daar is opgegroeid. Dat hij deel uitmaakte van het symbolisme, de stroming waarin verbeeldingskracht, fantasie en intuïtie centraal stonden. Maar dat is niet de persoonlijke informatie die me doet twijfelen of die ik niet beter kan achterhouden.
Nee, het gegeven dat ik wellicht beter voor me kan houden is dat Sascha Schneider een homoseksuele man was. Het is nu te laat, maar ik wilde het verzwijgen omdat het de geschilderde demon en de ketenen om de polsen van de jongeman zo ogenschijnlijk eenvoudig duidt, of wellicht is dat mijn interpretatie. Zie ik het monsterachtige wezen als Saschas innerlijke demon die hem in zijn modderige klauwen houdt, al zou hij liever vrij willen zijn van de ketenen die hem beperken.
Zoals het een echt symbolisch schilderij betaamt, lijkt Emotion of Dependancy een droombeeld weer te geven, een terugkerende nachtmerrie. De machteloosheid van de protagonist van het werk in combinatie met het monster dat hem gadeslaat, stralen machteloosheid uit. En zoals we allemaal weten is de mens op geen enkel vlak machtelozer dan ten opzichte van zijn eigen overtuigingen en verlangens.

Ruim tien jaar nadat Schneider dit werk schilderde, woonde hij samen met de schilder Hellmuth Jahn. Over Jahn is maar weinig informatie te vinden. Hij wordt alleen in relatie tot Schneider genoemd. Nergens wordt de reden vermeld, maar het internet vertelt me dat Jahn uiteindelijk Schneider chanteerde met het stuk informatie dat ik eerder overwoog te verhullen. Homoseksualiteit was in die tijd strafbaar onder paragraaf 175 van het Duitse recht, het artikel werd in 1871 ingevoerd en niet eerder dan 1994 afgeschaft. Schneider vluchtte naar Italië waar homoseksualiteit toentertijd niet werd gecriminaliseerd.
De nazi’s breidden paragraaf 175 in 1935 uit, acht jaar nadat Schneider overleed. Vanaf dat moment konden ook homoseksuele handelingen zonder fysiek contact worden bestraft. Het aantal veroordelingen nam in dat jaar toe tot 8000, in voorgaande jaren was het om niet meer dan tien veroordelingen gegaan. Zo kregen de nazi’s de macht om homoseksuele mannen (en de mannen die van homoseksualiteit werden verdacht) naar concentratiekampen te deporteren. In totaal trof tussen de vijf- en vijftienduizend mannen dat lot. Ter identificatie werd hen een ondubbelzinnig symbool opgespeld: een roze driehoek. Het merendeel van deze mannen stierf in gevangenschap.

Soms leeft de demon niet in de diepste krochten van je eigen ziel, maar is het je huisgenoot, of buurman.

Sascha Schneider - Untitled (study of a reclining male nude with tucked up legs), 1894
Advertenties

Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl

#mc_embed_signup{ font:14px Riposte, sans-serif; font-weight: 200; } #mc_embed_signup h2 { font-size: 3.6rem; font-weight: 500 } #mc_embed_signup .button { border-radius: 15px; background: #000;} #mc_embed_signup /* Add your own Mailchimp form style overrides in your site stylesheet or in this style block. We recommend moving this block and the preceding CSS link to the HEAD of your HTML file. */

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

* verplicht
Email formaat
(function($) {window.fnames = new Array(); window.ftypes = new Array();fnames[0]='EMAIL';ftypes[0]='email';fnames[1]='FNAME';ftypes[1]='text';fnames[2]='LNAME';ftypes[2]='text'; /* * Translated default messages for the $ validation plugin. * Locale: NL */ $.extend($.validator.messages, { required: "Dit is een verplicht veld.", remote: "Controleer dit veld.", email: "Vul hier een geldig e-mailadres in.", url: "Vul hier een geldige URL in.", date: "Vul hier een geldige datum in.", dateISO: "Vul hier een geldige datum in (ISO-formaat).", number: "Vul hier een geldig getal in.", digits: "Vul hier alleen getallen in.", creditcard: "Vul hier een geldig creditcardnummer in.", equalTo: "Vul hier dezelfde waarde in.", accept: "Vul hier een waarde in met een geldige extensie.", maxlength: $.validator.format("Vul hier maximaal {0} tekens in."), minlength: $.validator.format("Vul hier minimaal {0} tekens in."), rangelength: $.validator.format("Vul hier een waarde in van minimaal {0} en maximaal {1} tekens."), range: $.validator.format("Vul hier een waarde in van minimaal {0} en maximaal {1}."), max: $.validator.format("Vul hier een waarde in kleiner dan of gelijk aan {0}."), min: $.validator.format("Vul hier een waarde in groter dan of gelijk aan {0}.") });}(jQuery));var $mcj = jQuery.noConflict(true);

Meer Mister Motley?

Draag bij aan onze toekomstige verhalen en laat ons hedendaagse kunst van haar sokkel stoten

Nu niet, maar wellicht later