In Housewitz van Oeke Hoogendijk krijgt de kijker de kans om haar moeder te leren kennen

26 mei 2022

In de rubriek Gevonden voorwerpen lichten Motley-auteurs een kunstwerk toe dat zij recent zijn tegenkomen. Een werk dat opvalt door zijn uitbundige verschijning of juist verrast door zijn subtiliteit. Vandaag is dat de onvergetelijke documentaire van Oeke Hoogendijk: Housewitz.

‘Kut met peren.’
‘Ik ben het zo zat. Als een zwarte kat.’
‘Ik zou weleens dood willen.’

Het zijn een aantal van de terugkerende uitspraken van de vrouw die in Housewitz centraal staat. De toeschouwer van deze documentaire van Oeke Hoogendijk krijgt een unieke kans om haar te leren kennen. En dat ‘unieke’ en ‘kans’ is nu eens geen plichtmatige overdrijving, maar een feit, want de vrouw in kwestie liet zich de laatste decennia van haar leven niet aan de buitenwereld zien.

Lous Hoogendijk-De Jong (1926-2021) heet de vrouw, inderdaad de moeder van befaamd documentairemaker Oeke Hoogendijk die gedurende een periode van in totaal vijftien jaar diens kluizenaarschap vastlegde. Wie denkt dat Lous dan wel een meelijwekkende figuur moet zijn geweest, heeft het mis.

Lous was enigmatisch, markant, eigenzinnig, humorvol en spendeerde een groot deel van haar dagen voor de televisie waarop eindeloze beelden van treinsporen werden afgespeeld. Zo werd ze middels die beelden nachtenlang getransporteerd naar Duitsland, Oostenrijk en Italië. Het leidde haar af van de dwingende herinneringen aan de concentratiekampen die ze had moeten doorstaan.

Het trauma en daaruit voortvloeiende straatvrees van Lous Hoogendijk wordt op een nooit eerder getoonde wijze blootgelegd, dankzij een interventie van de protagonist van de documentaire. Halverwege de film stelt ze voor om camera’s vast in het huis te installeren in plaats van haar van tijd tot tijd te komen interviewen. Alleen dan krijgt de kijker daadwerkelijk inzicht in haar bestaan, denkt ze, en Lous kreeg gelijk. De toeschouwer is vanaf dat moment alleen met de vrouw die zich enkel omringde door haar huisraad en kat, die af en toe met haar dochter telefoneerde, die Dodenherdenking op televisie keek, waardoor dat rottige verleden zich met hernieuwde intensiteit aan haar opdrong.

Housewitz is het logboek van een mensenleven dat uitsluitend binnen werd geleefd, omdat de buitenwereld teveel angst aanjoeg. Het is een nietsontziend portret van een vrouw waarin de Tweede Wereldoorlog voortleefde, zoals het in de levens van zovelen blijft voortdenderen, als een trein die maar niet tot stilstand komt.

Housewitz is nu te zien in 21 bioscopen en 13 steden. Bekijk hier waar de film draait.