Een lofzang voor even helemaal niets
‘Het gebrek aan vrije tijd is de grootste dreiging van de moderne wereld’
Het waarmaken van verwachtingen, het altijd nu en snel beantwoorden en van alles wat moeten vinden: nu even niet. Bij de tentoonstelling Het zalig nietsdoen in Museum Kranenburgh te Bergen mag de tijd haar tijd nemen. Kunstwerken waar ontspanning, vakantie en prikkelloosheid de rode draad vormen, dwingen de beschouwer om voor heel even niet meer te hoeven.
Gastcurator Eelco van der Lingen laat gevestigde namen als Henry Moore en Bruce Nauman samensmelten met (relatief) nieuw talent en het is vooral de laatste categorie die het zalig nietsdoen op een pakkende, poëtische manier weet te verbeelden.
In de eerste twee zalen lijkt de insteek braaf: geschilderde zeegezichten door Harry Kuyten en foto’s van zondagse taferelen door Ed van der Elsken, geven een vrij letterlijke vertaling van wat nietsdoen inhoudt. Het lijkt misschien verleidelijk om hier voorbij te lopen, maar is dit niet precies wat de thematiek van de tentoonstelling behelst? Zijn we nog wel gewend om naar serene beelden als deze te kijken, of willen we ook in de kunst meer en meer visueel geprikkeld worden?
Feiko Beckers geeft met zijn video The smallest amount of syllables a word can have is one een scherpzinnige ode aan tijdverspilling. Zijn geënsceneerde werk toont twee verhuismannen, die op een humoristische wijze buitengewoon lang de tijd nemen om de waarde van een efficiënt leven te bespreken. ‘Eet nooit meer een donut, dat kost je zoveel tijd’, luidt het advies. Door alle geneugten van het dagelijkse bestaan te verbannen (‘Ik ga nooit meer iemand begroeten om zo minuten te besparen’), hebben de mannen zeeën van tijd, maar of hun leven er leuker van wordt, is zeer de vraag. Zelfs de manier van kijken van de video rijmt met de thematiek van de expositie: geen kruk met actieve zit, maar een stoffen ligbank dat aanmoedigt tot luieren.
In de installatie van Inge Meijer, Oceanic Feeling, hangen parasols ondersteboven, die als gigantische kwallen langzaam naar beneden bewegen. De blauwe plastic slierten hangen verloren naar de grond alsof ze nooit de illusie hebben gehad te kunnen winnen van de zwaartekracht. De stilte is prachtig, en wordt pas weer onderbroken als de parasols piepend en krakend hun weg terug naar boven zoeken. Het is niet de voorstelling – parasols kunnen immers worden geassocieerd met een ontspannen stranddag – maar juist de beleving van het werk dat doet onthaasten.
Voor de absurdistische installatie Nail Studio heeft Tanja Ritterbex niet bezuinigd op glitters, neonlampen en roze prullaria. In het eerste opzicht lijkt het werk uit de toon te vallen door de hoeveelheid prikkels die het geeft, maar de honderden uitgestalde soorten nagellak verwijzen op een speelse manier naar het geesteloos wachten op droge lak in een nagelstudio. Het glittereiland, volgehangen met pornografie en banale teksten (#You’veBeenAroundReallyWetPussy’s), is Ritterbex’ kritische ode aan oppervlakkigheid.
In de laatste zaal staat het overblijfsel van wat een installatie van Jonas Lund moet voorstellen. Versus is een werk bestaande uit twee machines die normaliter pingpongballen naar elkaar overschieten, weer opvangen en dit eindeloos kunnen herhalen. Vandaag staan de machines uit. Alles dat rest is een grond bezaaid met blauwe en rode ballen, als de vloer rond de ballenbak in een kinderspeeltuin na sluitingstijd. Eindelijk rust.
Het zalig nietsdoen is nog tot 24 september te zien in Museum Kranenburgh in Bergen.