Een pleidooi voor pijn — over Ground Floor van Orkater en Maartje Wortel

Ground Floor van Orkater is een idee van regisseur Suze Milius, co-regisseur Marijn Alexander de Jong en zanger, acteur en componist Annelinde Bruijs. De makers lieten zich inspireren door De palliatieve maatschappij van filosoof Byung-Chul Han dat gaat over pijn vandaag de dag. In dit kritisch filosofisch essay stelt Han dat de westerse samenleving niet meer met pijn kan omgaan. De westerse mens is algofoob geworden, oftewel: bang om pijn te lijden. Naast bekende pijnen als liefdesverdriet is de angst voor pijn ook in de politiek vertegenwoordigd in de vorm van conformiteitsdwang en consensusdruk. Han beschrijft dat wanneer je pijn vermijdt, er niks verandert en de pijn uiteindelijk alleen maar toeneemt.

In de theatertekst, geschreven door Maartje Wortel, klinkt het ongemak door dat de personages ervaren nu ze door omstandigheden plots tot elkaar veroordeeld zijn. Ze vertellen elkaar levensverhalen, van zeer gedetailleerd en persoonlijk tot onmiskenbaar bespiegelend en universeel. Een van hen is om onduidelijke redenen naarstig op zoek naar ene Bob, een fietskoerier tenniste eens met iemand die de bal niet terugsloeg waardoor ze geïrriteerd raakte, Romy herbeleeft een inspraakavond over de brandcompartimentering in de flat waar ze woont. Er wordt uitgebreid verteld over een man die dacht dat hij doodging en ieder personage deelt hoe hun vorm van escapisme zich kenmerkt: dingen slopen, sporten, seksen, dieren aaien of eten, liggen.

cola
cola
cola
De geruststelling van:
‘overal ter wereld dezelfde smaak,’
tegen de eenzaamheid.
cola
cola
cola
Dom, hè?

De meerstemmige ha-ha-ha’s en gezongen teksten zijn humoristisch en ontroerend tegelijkertijd. De heldere samenzang, de onvoorspelbare klankcombinaties en de consistente muzikaliteit van de acteurs maken van Ground Floor een theatraal concert met invloeden uit klassieke en elektronische muziek. Er ontstaat geen soundscape maar een soundspace, doordat de benedenverdieping van het ongedefinieerde gebouw alleen lijkt te bestaan bij de gratie van de zangerige niet-rijm. Door zich de onbegrijpelijke situatie eigen te maken, transformeren de egoïstische individuen tot een hechte, begripvolle groep mensen. Troostrijk, hoopvol en een tikje surreëel.

Wortels tekst wordt gedragen door Bruijs’ compositie waardoor de toeschouwer zelf invulling kan geven aan de betekenis van de woorden. Zo staat de begane grond misschien wel symbool voor een situatie of een lichaam waarin je vastzit of gedachten waar je niet uitkomt. Soms voel je pas dat je leeft op het moment dat je pijn voelt of ongemak ervaart. Ground Floor is een pleidooi voor het accepteren van pijn, voor het aangaan van het leven en daarmee voor het mogelijk maken van verandering.

Ground Floor ging bij (muziek-)theatergezelschap Orkater in première op 19 januari 2024 in Rotterdam. De voorstelling is tot en met 9 maart 2024 te zien in verschillende theaters in Nederland en België.