Het Stilste punt van Nederland

Binnen is het niet altijd stil, maar ook buiten moet je soms goed zoeken. Zeker in Amsterdam heb je trams, toeristen en wordt overal getwitterd, gebeld en ge-internet. Waar kun je heen als je echte stilte op wilt zoeken? Ik vroeg het een man van de gemeente Amsterdam die bezig is met bijvoorbeeld luchtvervuiling maar ook met geluidsoverlast in de stad. Hij liet me een wonderlijke kaart zien die in het Engels vertaalt een naam heeft als een slecht popliedje: ‘Islands of Silence’. In het Nederlands: ‘Zoekgebieden van Stilte’…

De kaart zag er zo mooi en vooral overtuigend uit dat ik hem vroeg hoe zo iets nou eigenlijk wordt gemaakt. Zijn antwoord was na even denken dat je eigenlijk drie technieken gebruikt: ten eerste extrapolatie. Dat betekent dat je langs één stukje snelweg gaat meten hoeveel lawaai de weg eigenlijk maakt. Vervolgens ga je er vanuit dat de rest van diezelfde weg of een weg die even groot is ongeveer hetzelfde geluid zal maken. ‘Dan, zei hij, gebruiken we wishful thinking. Daarbij ga je er vanuit dat hoe verder een plek van wegen en bebouwing is, hoe stiller hij zal zijn.’ ‘En de derde?’ vroeg ik. Tot slot gebruiken we dan selffulfilling prophecy’ zei hij. ‘Wat is dat?’ vroeg ik. Nou zei hij ‘deze kaart wordt gebruikt om de vliegtuigbewegingen rondom Schiphol te plannen, deze worden buitenom de stiltegebieden gepland waardoor die natuurlijk eigenlijk nog stiller worden’.

Er viel een stilte.

Op grond van de kaart heb ik het ‘stilste punt van Nederland’ bepaald en ben er met mijn vader op een regenachtige middag heengereden. Er was niet veel bijzonders te zien, het zag er niet heel anders uit dan waar ik een, twee of vijf minuten geleden was geweest. ‘Hier is het dan’, zei ik. ‘Echt hier?’ vroeg mijn vader. ‘Ja zei ik, dat denk ik wel’ en probeerde op het beregende geprinte A4tje kaart te kijken of we er echt waren. Ik nam een foto in elke windrichting. 
Zuid: een weggetje met uitzicht op eindeloze heide, grijs en paars. West: mooi stemmig donker bos met berken. Noord: ook bos. En een bankje. Eigenlijk heel onopvallend maar ik maakte toch maar een foto. De bank leek niet anders dan alle andere banken, maar ja. En Oost? Tja dat kun je zien op de foto…

Noord

Oost

Ik trof er een enorme caravan aan met een echtpaar dat aan het genieten was van de stilte. Ik legde ze uit waarvoor ik kwam en ze keken een beetje bevreemd maar wilden gelukkig wel op de foto. De man rechts is mijn vader. 
Iemand op de Rijksakademie – waar ik toen een studio had – zei dat ik misschien de baard van de man in beton kon namaken en dan als stiltemonument zou kunnen presenteren. Uiteindelijk heb ik mijn vader gevraagd het bankje op te meten en hebben we dat samen nagemaakt van staal. Ik had een soort wilde fantasie dat het bankje dan een soort muziekinstrument zou worden, een soort xylofoon, waar ik eenmalig hard op zou slaan met bijvoorbeeld een stokje of misschien zelfs een hamer en zo de stilte wreed zou verstoren. Ik verkocht het werk en het kwam er dus nooit van. Misschien ooit, maak ik het bankje opnieuw en verhuist het naar een andere plek ter nagedachtenis, als eerbetoon aan de Nederlandse ambtelijke stilte.

Net als de zogenaamde ‘stille’ restaurants uit de Lonely Planet natuurlijk niet meer stil zijn zo gauw iedereen ze in de gids kan vinden, twijfel ik altijd of en hoe precies ik moet aangeven waar nu dit ‘stilste punt’ is. Als iedereen die dit leest erheen gaat is het natuurlijk niet meer stil. 

Zuid

West