Inez Piso

Tony Markus Sacharias: ‘De doorgegeven trauma’s die de Molukse geschiedenis kenmerken, zijn de reden dat ik moeite heb me uit te spreken.’

Interview
15 november 2021

Voor danser en kunstenaar Tony Markus Sacharias vormde het contrast tussen de stilte die de pandemie met zich meebracht en het geluid van de Black Lives Matters-protesten in 2020 een persoonlijk en professioneel breekpunt. Hij vormde een missie waarin hij zijn eigen geschiedenis en relatie tot zijn Molukse achtergrond gebruikt om een podium te creëren waarin iedereen wordt uitgenodigd zich uit te spreken om zo een collectieve stilte te doorbreken. 

Hoe was het begin van 2020 voor jou?

In het eerste gedeelte van de lockdown was ik rustig. Ik zat meestal binnen in mijn appartement in Amsterdam-West samen met mijn hond Illa. Ik hield me bezig met de ontwikkeling van een intuïtieve taal door middel van beweging. Ik heb deze manier van dansen ontdekt in 2018 in Tel Aviv bij de Batsheva Dance Company, waar de zogenaamde gaga-movement language met simpele vloeiende bewegingen puur vanuit de lichamelijke intuïtie werkt. Het is de uitdrukking van pure emotie zonder woorden. Toen ik niet meer naar Tel Aviv kon vanwege de eerste lockdown besloot ik mijn eigen stem te zoeken binnen deze gaga-taal. Ik bracht weer structuur aan in mijn leven en begon regelmatig kleine improvisaties te doen voor de camera, soms vanuit thuis, soms vanuit mijn studio, die ik vervolgens op Instagram publiceerde als een soort performatief dagboek.

Je Instagram-pagina heeft de naam Studio 10.04, waarom niet je eigen naam?

Omdat ik mijn eigen naam altijd een beetje moeilijk heb gevonden. Mijn gegeven naam voelt ergens als een beperking van de vele identiteiten die ik kan zijn. Soms gebruik ik ook mijn tweede naam alleen, Marcus. En daarvan heb ik weer de C naar een K veranderd: Markus. Door te spelen met mijn naam creëer ik een bepaalde afstand en kan ik mezelf ook beter beschouwen. Ik heb mijn naam bij mijn eigen geboorte gekregen, maar wil deze niet als een vaste aanname accepteren, ik probeer sowieso kritisch te zijn op aannames. Een nummer geeft me meer anonimiteit en vrijheid in mijn zoektocht naar verschillende identiteiten binnen mijn creatieve proces.

Tony Markus Sacharias – Research ‘I will love’ (OHAV)

Waarom is het moeilijk voor jou om te weten wie je bent? 

Ik vind het niet moeilijk om te weten wie ik ben, maar het is wel een interessante zoektocht waar ik met veel nieuwsgierigheid instap. Daardoor weet ik steeds beter wie ik ben en ben nu ook trots om een queer van kleur te zijn. Vroeger was het best lastig voor mij omdat ik ben opgegroeid in een heteronormatieve omgeving. Het was moeilijk voor mij om mijn familie te vertellen dat ik homoseksueel ben. Toen mijn broer en schoonzus hun pasgeboren kindje verloren, maakte dat iets in mij los waardoor ik voelde dat ik mijn familie moest vertellen wie ik ben. Door deze ingrijpende gebeurtenis kon ik niet langer doen alsof. Daar gaat het werk OHAV over, een performatieve trilogie waarmee ik in 2019 mee ben begonnen te ontwikkelen. De titel van het werk betekent in het Hebreeuws: I will love en gaat over de durf om te leven, lief te hebben en jezelf te zijn. Ik vond de moed om mijn familie te vertellen dat ik nooit met een vriendinnetje zal thuiskomen en dat ik aan de kunstacademie wilde beginnen. Het was echter pas bij mijn eindpresentatie van het tweede basisjaar dat ik het gevoel had dat mijn familie me begreep. Het was een mooi moment van begrip dat met een gesprek nooit bereikt zou kunnen worden, maar met kunst wel.  

De improvisaties die ik opnam tijdens de eerste lockdown zijn ook een mijn manier van schetsen in een zoektocht naar wie ik ben en hoe ik mijn identiteit positioneer in een complexiteit van koloniale geschiedenis en generaties van racisme. Daar gaat het werk Monday Morning 23 May 1977 9AM bijvoorbeeld over.

Is dit het werk waar je Molukse achtergrond het meest naar boven komt?

Ja, de titel verwijst naar de dag van de Molukse treinkaping in De Punt (Drenthe) in 1977. Ik verzamel talloze feiten die niet algemeen bekend zijn en onderzoek wat voor impact die feiten fysiek op mij hebben. Het waren 9 treinkapers, waarvan er 6 zijn omgekomen door 144 kogels. Kijk, het kippenvel op mijn arm als ik dit nu hardop zeg! Ik voel me niet echt traditioneel Moluks, maar alsnog is mijn DNA Moluks. Dit werk heeft een weg geopend die ik terug bewandel naar mijn roots. Met dit werk wil ik niet laten zien wie goed of fout was, maar wat er fysiek is overgedragen is naar mijn lichaam en wat het met mijn lichaam doet, ook al begrijp ik het niet helemaal. Ik wil mensen laten voelen wat ik voel.

Wat voel je nog meer dan kippenvel?

Dat kan ik je alleen laten zien met het werk zelf:

Tony Markus Sacharias – Research MMM2319779AM

De moord op George Floyd had een enorme impact op mij. Ik was woedend en voelde allemaal dingen die ik lang had weggedrukt.

Hoe is die zoektocht naar je identiteit veranderd in de loop van 2020?

De moord op George Floyd had een enorme impact op mij. Ik was woedend en voelde allemaal dingen die ik lang had weggedrukt. Ik merkte dat er een verstikkende stilte in mij was geslopen. De doorgegeven trauma’s van generaties onderdrukking die de Molukse geschiedenis kenmerken, zijn de reden dat ik moeite heb met me uitspreken. Maar tijdens de Black Lives Matters protesten kon ik niet langer stil zijn. Ik moest naar de Dam en ging met een quote van Toni Morrison.

Wat stond er op het bord dat je omhoog hield op de Dam?

“Witte mensen hebben een serieus probleem, en ze moeten beginnen met nadenken over wat zij eraan kunnen doen. Laat mij erbuiten!” Het moet afgelopen zijn met de stilte waarin het normaal is geworden dat ik word achtervolgd in de supermarkt of dat dames in de Stadsschouwburg hun tasje wegtrekken als ik langsloop. Het probleem is dat we dit hebben genormaliseerd. En witte mensen zien dit niet. Maar het probleem ligt bij hen. Omdat ze niet zien wat wij zien. Of ze weigeren het te zien, omdat het te ongemakkelijk is.

Welk werk is voortgekomen uit deze noodzaak om die stilte te verbreken?

I Feel Things gaat precies over die blinde vlek van witte mensen en de stilte die daaruit voortkomt. Het is een performatief onderzoek waarbij ik op een stoel zit en in de camera kijk. Dan lees ik een tekst op die begint met: I feel things that you can’t feel… Herhaling is een belangrijk element dat ik gebruik in al mijn werk, of ik nou schrijf, dans of schets. In dit geval herhaal ik deze zin hardop voor de camera en speel ik met het ritme om te voelen hoe de woorden vallen en de stiltes ertussen zwaarder worden.

Van huis uit heb ik de neiging om pijnlijke zaken beter niet te bespreken. Op die manier sluipt er een zelfcensuur in je communicatie zonder dat je het zelf door hebt. Daarom is het proces van intern dekoloniseren belangrijk: het verleden onder ogen komen en zoeken hoe het doorwerkt in het nu. En daarbij is de vrijheid om je durven uit te spreken essentieel, maar zeker niet vanzelfsprekend. 

Ik heb dit werk gemaakt vanuit mijn eigen frustratie en wil hiermee niet alleen mijn eigen stem bevrijden, maar ook die van anderen. Daarom heb ik vrienden gevraagd om deze oefening tegenover mij te doen en daarna recht in de camera te kijken terwijl ze het korte script hardop lezen dat ik voor ze had geschreven.

Tony Markus Sacharias – Teaser ‘I feel things’

Hoe was dat om anderen een stem te geven via jouw werk?

Het was intens. Een vriendin had zelfs moeite met het uitspreken van de woorden. Alsof daar nooit een weg voor was gemaakt in haar keel. De woorden bleven steken. Ze blokkeerde helemaal. Met mijn werk probeer ik de vinger op de zere plek te leggen, dus dit was juist een waardevol moment. 

Het uiteindelijke werk I Feel Things bestaat uit een videoinstallatie met deze beelden en een performance waarin ik bewegingen uitvoer op een intuïtieve manier. Zodoende wordt het een wisselwerking tussen de woorden en de lichaamstaal en wordt het duidelijk dat het niet om de pijn van één individu gaat, maar om een collectief dat generaties overschrijdt.

Ben jij hoopvol als het gaat om de vermindering van racisme in de toekomst?

Ja, absoluut. Ik heb het idee dat door de Black Lives Matters protesten er meer ruimte is gecreëerd voor de stem van inclusiviteit. Soms word ik uitgenodigd om een workshop te geven op een school over diversiteit en inclusiviteit. Dan stap ik dus naar de board en leg ze uit waarom dit als een verplicht vak zou moeten geïntroduceerd worden in plaats van een eenmalige workshop. 

Ik ben ook studieloopbaanbegeleider op de Artemis Academie en ben daar het vak Diversiteit en inclusie aan het opzetten samen met een collega. Het is nu nog een keuzevak, maar dat wil ik veranderen. Anders wordt het zo iets van: afgetikt, we zijn nu inclusief. Maar zo werkt het dus niet. Ik spoor de leerlingen continu aan om voor zichzelf op te komen en zich uit te spreken. In mijn klas mag alles, je mag zelfs huilen.

Tony Markus Sacharias - Research 'I Will Love' (still)
Advertenties

Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl

#mc_embed_signup{ font:14px Riposte, sans-serif; font-weight: 200; } #mc_embed_signup h2 { font-size: 3.6rem; font-weight: 500 } #mc_embed_signup .button { border-radius: 15px; background: #000;} #mc_embed_signup /* Add your own Mailchimp form style overrides in your site stylesheet or in this style block. We recommend moving this block and the preceding CSS link to the HEAD of your HTML file. */

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

* verplicht
Email formaat
(function($) {window.fnames = new Array(); window.ftypes = new Array();fnames[0]='EMAIL';ftypes[0]='email';fnames[1]='FNAME';ftypes[1]='text';fnames[2]='LNAME';ftypes[2]='text'; /* * Translated default messages for the $ validation plugin. * Locale: NL */ $.extend($.validator.messages, { required: "Dit is een verplicht veld.", remote: "Controleer dit veld.", email: "Vul hier een geldig e-mailadres in.", url: "Vul hier een geldige URL in.", date: "Vul hier een geldige datum in.", dateISO: "Vul hier een geldige datum in (ISO-formaat).", number: "Vul hier een geldig getal in.", digits: "Vul hier alleen getallen in.", creditcard: "Vul hier een geldig creditcardnummer in.", equalTo: "Vul hier dezelfde waarde in.", accept: "Vul hier een waarde in met een geldige extensie.", maxlength: $.validator.format("Vul hier maximaal {0} tekens in."), minlength: $.validator.format("Vul hier minimaal {0} tekens in."), rangelength: $.validator.format("Vul hier een waarde in van minimaal {0} en maximaal {1} tekens."), range: $.validator.format("Vul hier een waarde in van minimaal {0} en maximaal {1}."), max: $.validator.format("Vul hier een waarde in kleiner dan of gelijk aan {0}."), min: $.validator.format("Vul hier een waarde in groter dan of gelijk aan {0}.") });}(jQuery));var $mcj = jQuery.noConflict(true);

Meer Mister Motley?

Draag bij aan onze toekomstige verhalen en laat ons hedendaagse kunst van haar sokkel stoten

Nu niet, maar wellicht later