Zeep van de urine en het baardhaar van je geliefde
Dit is het laatste interview dat Nihat Karataşlı gaf. Het werd op 7 september 2021 gepubliceerd, negentien dagen voordat hij op 33-jarige leeftijd onverwachts overleed.
Nihat laat een onvoltooid oeuvre achter van videokunst, instructieve performances en audiovisuele installaties. Voor meer informatie over zijn werk: www.nihatkaratasli.com
Sinds de uitbraak van het coronavirus is de wereld in een andere versnelling gekomen, sommige dingen escaleerden, andere zaken bleven juist steken.
De afgelopen anderhalf jaar heeft een drastisch effect gehad op het werk en leven van de Turkse kunstenaar Nihat Karataşlı, waarin persoonlijke overwinningen en hinderlagen een direct gevolg waren van de corona-uitbraak in het Midden-Oosten. De pandemie scheidde hem van zijn geliefde, dwong hem tot afkicken in zijn ouderlijk huis en zorgde voor een onverwachte en confronterende wending in zijn praktijk.
Inez Piso
Hoe dacht je dat jouw 2020 eruit zou gaan zien voordat Covid-19 de wereld veranderde?
Nihat Karataşlı
Ik was een kunstenaar die veel reisde en ik woonde waar ik ook maar werd aangenomen voor een residency. Ik was eind 2019 net aangenomen in Beiroet, aan het Ashkal Alwan Institute. Ik maakte me zorgen of ik wel een kamer kon huren omdat alles zo duur was. Beiroet was toen echt het New York van het Midden-Oosten. Ik woonde nog maar een paar weken in een veel te dure kamer, toen de Libanese munt sterk begon te dalen. Toen ik naar Beiroet verhuisde was één US Dollar gelijk aan 1,5 Libanese Pond en nu is diezelfde Dollar opeens 20 Libanese Pond geworden! Overal in de wereld is er momenteel inflatie en verandering, maar de snelheid waarmee Libanon ineenstort is echt angstaanjagend. Inmiddels sta ik op het punt te verhuizen omdat de economie zo erg is ingestort, er nog maar sporadisch elektriciteit is en door de klimaatverandering de hitte ondraaglijk is geworden.
Inez
En wat deed je toen Covid-19 uitbrak in Turkije en Libanon?
Nihat
Mijn leven stond nog heel erg in het teken van de zogenaamde revolutie in Beiroet (de protesten tegen de regering in oktober 2019, red.), die achteraf slechts de belofte van een revolutie bleek te zijn en geen echte verandering teweegbracht. Het zette me aan het denken. Alles is zo gecontroleerd in onze tijd, dat het onmogelijk is geworden om een echte revolutie in gang te zetten. Het enige dat we kunnen doen is het woord ‘revolutie’ te pas en te onpas in de mond nemen, maar echte radicale verandering blijft uit.
In maart 2020 was ik toevallig bij mijn ouders op bezoek in Turkije. Ik was van plan een paar dagen te blijven, maar al snel werden alle vluchten geannuleerd en zat ik maandenlang met mijn laptop op het prinsessenbed van mijn zusje. Het was verschrikkelijk. Ik had geen eigen plek, geen studio, geen werk en ik was gescheiden van mijn liefde Chris in Beiroet. Daarnaast begon mijn lichaam met afkicken van de crystal meth die ik regelmatig gebruikte in de periode daarvoor. In die zin was het eigenlijk wel weer goed dat ik opgesloten zat in het huis van mijn ouders en niet weg kon.
Ik had geen eigen plek, geen studio, geen werk en ik was gescheiden van mijn liefde Chris in Beiroet.
Inez
Wow, je kickte af van de meth bij je ouders in een prinsessenbed?
Nihat
Ja, want in die maanden daarvoor was ik geïnteresseerd geraakt in de chemsex-feesten die vooral door de queer communities werden georganiseerd in Beiroet. De stad stond in vuur en vlam. Het is een seksueel bevrijde stad en de feesten groeiden snel in populariteit. Ik heb in mijn werk vaak een auto-etnografische aanpak waarbij ik mijn lichaam en geest engageer in het onderwerp dat ik bestudeer. Ik gebruikte dus zelf ook meth om te weten te komen wat deze drugs precies met een lichaam doet. Ik vroeg me af hoe deze chemische substantie al die lichamen samenbracht en tegelijkertijd zag ik ook hoe deze feesten een grote eenzaamheid in stand hielden.
Tijdens dit onderzoek verzamelde ik veel verhalen met anekdotes en herinneringen van mensen die ik daar tegenkwam. Ik verzamelde ook voorwerpen zoals handdoeken met zweet en andere lichaamssappen die ik dan vervolgens verwerkte in mijn sculpturen. Deze feesten waren voor mij een plek waar hedonisme, zelfdestructie van de queer community en vooral hopeloosheid samenkwamen achter een façade van extreem en eindeloos genot.
Al die tijd dacht ik dat ik mijn drugsgebruik onder controle had, omdat ik het onder mijn onderzoek schaarde. Ik wist alles over de geschiedenis van methamfetamines: hoe deze substantie aan soldaten en fabriekswerkers werd gegeven om langere uren te draaien en hoe andere vormen van methamfetamine worden gebruikt om kinderen met ADHD te kalmeren en hen te helpen concentreren. Het westerse idee van vooruitgang loopt parallel met de ontwikkeling van methamfetamines. De moderne samenleving vraagt zoveel van onze lichamen, en dus hebben we dit soort substanties nodig om te voldoen aan het onmenselijke hoge tempo.
Wat ik ook zie is de groeiende toename van meth in de drugsindustrie; een grote verschuiving van de productie in opioïdes naar methamfetamines. Er is een heuse epidemie aan de gang die vergelijkbaar is met de opium-epidemie die Nan Goldin zo indrukwekkend heeft vastgelegd in de jaren tachtig. Ik zie dat de chem-feesten alleen maar zijn toegenomen en niet alleen arme mensen uit de queer communities komen erop af. Ook steeds meer hetero’s en mensen uit de middenklasse, die worstelen met datzelfde hopeloze uitzichtloze gevoel, bezoeken dit soort feesten.
Ondanks mijn kennis en observaties over de chem-feesten en de geschiedenis van meth kan ik nu wel echt zeggen dat ik afhankelijk was van deze drugs en deze mij eerder controleerde dan andersom.
Ik gebruikte dus zelf ook meth om te weten te komen wat deze drugs precies met een lichaam doet.
Inez
Ben je gestopt omdat je vast zat in je ouderlijk huis vanwege Covid-19?
Nihat
Nee, ik was al eerder gestopt, maar het heeft me wel geholpen. In mijn ouderlijk huis kon ik echt geen kant op. Ik kon mezelf vanaf een afstand bekijken en merkte dat ik een andere fixatie nodig had. Ik miste mijn vriend Chris heel erg. We konden wel videobellen, maar we misten elkaars lichaam.
Chris en ik hebben toen bedacht dat we zeep met kleine stukjes van onszelf erin verwerkt via de post konden uitwisselen. Het waren kleine geheime boodschappen van liefde en intimiteit. Ik maakte een stuk zeep met borsthaar, baardhaar, een vieze sok en ook eentje met urine. Ja, best wel een kinky fetisj zeepje! Zodoende kon ik douchen met zijn lichaam tegen me aan en andersom.
Er is een heuse epidemie aan de gang die vergelijkbaar is met de opium-epidemie die Nan Goldin zo indrukwekkend heeft vastgelegd in de jaren tachtig.
Inez
Wat vonden je ouders van die fetisj zeep, wisten ze dat je een vriend had?
Nihat
Nee, dat wisten ze niet. Ze vragen er niet zo naar. Ze begrijpen niet eens dat ik kunstenaar ben, dus ze begrijpen ook niet dat ik zeep als kunstvorm gebruik. Mijn vader zegt altijd: “Hoe ben je opeens kunstenaar geworden? Hoe is dit gebeurd?” Hij snapt er niets van want ik ben als tiener opgeleid als computerwetenschapper, dat is mijn achtergrond.
Mijn vader is ook nog nooit naar een tentoonstelling van me gekomen, maar ik neem het hem niet kwalijk. Hij is een simpele man die voor een bank werkt, ik verwacht niet dat hij begrijpt wat ik doe.
Inez
Toen je weer kon reizen en vrij was, waar ging je toen naartoe?
Nihat
Die vier maanden in het huis van mijn ouders waren heel heftig, maar het heeft me wel geholpen om helemaal clean te worden en bepaalde trauma’s onder ogen te komen. Toen ik weer kon reizen ben ik meteen teruggegaan naar Beiroet, de stad die ik toch wel mijn thuis kan noemen inmiddels. Chris en ik zijn naar het platteland gegaan en daar heb ik een andere fixatie gevonden die mijn verslaving enigszins kan vervangen: planten.
Ik ben geobsedeerd door planten en deze komen terug in een reeks korte, huiselijke performances die ik nu doe op de momenten dat ik naar drugs verlang. Het is confronterend om te merken hoe ik nog steeds denk aan drugs als eerste oplossing tijdens een moeilijk moment, als ik een paniekaanval voel opkomen of een interview moet geven bijvoorbeeld.
Die vier maanden in het huis van mijn ouders waren heel heftig, maar het heeft me wel geholpen om helemaal clean te worden en bepaalde trauma’s onder ogen te komen.
Inez
Wat doe je tijdens deze huiselijke performances?
Nihat
Ik schreeuw dan bijvoorbeeld heel hard in een meubel dat ik het Release Dressoir heb genoemd. Het is een soort van zelfhulp toolkit voor iedereen die worstelt met trauma of verslaving. Op dit Release Dressoir staan allerlei voorwerpen en bij elk object hoort een kleine actie. Bijvoorbeeld: ‘Stop de fallische kaarsdover in je mond, zing je volkslied van begin tot eind’, of ‘Pak de verrekijker en probeer jezelf in de spiegel te vinden.’ Of: ‘probeer een porseleinen figuurtje te roken en doe net alsof je high wordt.’
Inez
Was Covid-19 een zegen of een eerder vloek?
Nihat
In het begin was het moeilijk om met mijn ouders opgesloten te zitten in een klein appartement in mijn geboortestad. Maar ergens was het toch ook een zegen omdat het me heeft geholpen met mijn verslaving. Ik kon simpelweg niet meer naar de chem-feesten of hamams (turkse badhuizen) waar veel van mijn eerdere werk over ging. Nu ben ik rustiger geworden en gaat mijn werk meer over het verwerken van trauma en verslaving.
Voor mij is het niet alleen de vloek van corona, maar het is een combinatie van de klimaatcrisis en een economische crisis die elkaar versterken. Er is hier in Beiroet geen elektriciteit meer waardoor al het eten verrot is en iedereen voedselvergiftiging heeft; niemand kan slapen van de hittegolven en de enige manier om de dag door te komen is je schikken naar de momenten dat er even elektriciteit is. De munt is ingestort en alles is ongelofelijk duur geworden. Behalve de meth. Die blijft goedkoop terwijl de vraag stijgt.
Ik was een kunstenaar voor wie constant verhuizen een keuze was: ik koos voor een levensstijl die me van de ene tentoonstelling naar de andere voerde. Maar nu heb ik het gevoel dat verhuizen geen keuze meer is, we worden gedwongen terug te gaan naar de plek waar we vandaan kwamen of ons huis achter te laten omdat het land op instorten staat.
Klik hier voor de website van Nihat Karataşlı. En bekijk hier zijn Instagram pagina.
Het is een soort van zelfhulp toolkit voor iedereen die worstelt met trauma of verslaving.