Op zoek naar intimiteit – met bezoeker Duncan naar Vleeshal, Middelburg

Het onderwerp dat in de installatie wordt aangesneden: de taal die op dating-apps gebezigd wordt. Dat herinner ik me in ieder geval van de beschrijving op de website, die ik na een eerste lezing bewust niet meer heb nageslagen voor een zo onbevangen mogelijk bezoek. I’m looking for: iemand die alleen de tentoonstelling bezoekt. Die hopelijk op dating-apps zit. Die uit zichzelf al de tijd neemt om de installatie in zich op te nemen. Daar houd ik het bij, qua filter voor mijn metgezel van vandaag. Beter niet alles vooraf willen beteugelen, denk ik wanneer ik over de drempel van de Vleeshal stap en me in het galmende geluid en schemerlicht begeef.

Vanaf een afstand neem ik de installatie in me op. Stats: rood licht, tekstprojecties, audio, twee sets aaneengeschakelde glazen schermen van 3 meter hoog, een ellipsvormige bank (status: bezet), vijf bezoekers, een zaalwacht. ‘I’m too complex for a caption’, klinkt een stem door de ruimte. De zin is door Slyngstad geleend uit een dating-app-profiel en geldt net zo goed voor deze installatie. Wat vertelt een opsomming van gegevens?

Een mentale swipe. Refresh. Opnieuw:

Vanaf een afstand neem ik de installatie in me op. In deze imposante ruimte die ooit dienstdeed als inpandige vleesmarkt in het stadhuis van Middelburg, stel ik me op langs de muur. Ik zie in het midden van de ruimte, onder het roodverlichte, laatgotische netgewelf een ellipsvormige, zwarte bank met enkele bezoekers erop en ernaast. Aan weerszijden ervan staan in de verder lege ruimte twee monumentale kamerschermen van glas opgesteld. Hierop worden teksten geprojecteerd die elkaar in rap tempo afwisselen. Ik luister naar de verschillende stemmen die door de ruimte galmen:

please let’s go on to the next level

I’m just here to chat

whats
your
goal

Terwijl ik over de oude, zwart-witte schaakbordvloer de bank benader, is het alsof ik een spel betreed. Met moeite probeer ik mijn aandacht te verdelen over de schermen en de stroom berichten die daarop voorbijkomen. Sommige teksten herken ik als vluchtige, repetitieve uitwisselingen uit de tijd dat ik actief was op dating-apps, andere teksten komen uit bio’s van datingprofielen. ‘Home owner’, verschijnt op een scherm en ik moet lachen en een beetje huilen om de manier waarop dat gegeven blijkbaar wordt ingezet op dating-apps. Wat passeert de revue: teksten waarin voorkeuren worden uitgesproken – ‘I prefer a face rather than a landscape’ – grenzen worden aangegeven, verlangens gedeeld, een blijk van beschikbaarheid wordt gegeven. ‘It’s me 53 blowing away the competition’, luidt een hooghartige mededeling. Mettertijd dimt het rode licht en sta ik haast in het donker; ik besef dat ik mijn metgezel van vandaag buiten de installatie zal moeten zien te spreken. Met een schuin oog houd ik bezoekers in de gaten die binnenkomen en die zich richting uitgang bewegen. De analogie met cruisen ontgaat me niet.

Een gesprek stel ik uit en de andere bezoekers hebben inmiddels de ruimte verlaten. Het is fijn om in mijn eentje tijd door te brengen in Soothing Pants, en alhoewel de kille berichten en onpersoonlijke clichés me steeds cynischer stemmen, word ik langzaam ook de poëzie gewaar die Slyngstads ingenieuze samenspel van elementen heeft. Niet alleen in de tekst zelf, het ritme, de herhalingen, maar ook in de manier waarop de schermen schakelen in transparantie, de kleur van het licht verschiet, de projecties subtiel veranderen, de stemmen vervormen. Op sommige momenten klinkt het – visueel en akoestisch versterkt door de ruimte – haast als een aria. Slyngstad laat in de voordracht de klanken soms slepen en dat zet me op scherp, ze onthullen soms iets dat afwijkt van de tekst op het scherm:

endless care?

endlessssssss͜ care

Ik stap naar buiten om de benauwende kilte even te ruilen voor frisse lucht en warmte. Inmiddels vormen sommige passages een riedel die ik kan meepraten. En na een korte pauze, terug in de installatie denk ik even dat ik iemand zie om mee in gesprek te gaan, een schim achter het dan ondoorzichtige scherm. Zodra ik weer beweeg wordt echter duidelijk: dit is een reflectie. Dit ben ik zelf. Ik heb gelukkig veel tijd, neem weer plaats op het bankje, onderga weer het spervuur, en ga er tenslotte bij liggen onder de rode spot.

Opeens bewust van mijn lichaam herschik ik het snel, wanneer iemand de ruimte betreedt. De bezoeker in kwestie leest aandachtig de introductietekst, houdt de folder in het geringe zonlicht dat via de muren naar binnen kaatst. Ik besluit de persoon niet te storen, terwijl deze, net als ik, zich eerst oriënteert op de ruimte en vervolgens rondloopt, een gedeelte van de installatie filmt, en dan de teksten en stemmen op zich laat inwerken.

Wanneer de bezoeker richting uitgang loopt, snel ik de persoon achterna. ‘Ja hoor,’ antwoordt die opgewekt op mijn uitnodiging tot gesprek. Ik ben niet alleen opgelucht, volgens mij ook überhaupt blij om interactie te hebben met een persoon van vlees en bloed. Duncan, blijkt diens naam, wanneer we aan een rij aansluiten voor een koffie to-go. We lopen langs het geroezemoes van de terrassen – het is een uitzonderlijk warme dag voor eind-oktober – en vinden een bank op het rustige pleintje achter de Vleeshal. ‘Hier zit ik vaak,’ zegt Duncan, die werkt bij het University College Roosevelt. Diens kantoortje blijkt op deze plek uit te kijken.

‘Ik vond het ongemakkelijk,’ beantwoordt Duncan mijn vraag naar een eerste indruk, en als we een fijne plek in de zon hebben gevonden, vraag ik waardoor dat kwam. ‘Doordat het donker was, die meerdere stemmen en het gehijg, de hele atmosfeer.’ In het algemeen houdt Duncan van traditionele kunstvormen zoals schilderijen, zegt die. ‘Maar soms springt er binnen de hedendaagse kunst wel iets uit dat me aanspreekt. Daarom vind ik het heel leuk om af en toe bij de Vleeshal naar binnen te schieten. En inderdaad, dit sprak me aan. Los van de inhoud ook: hoe de stemmen, de projecties en het licht met elkaar samenwerken, vond ik heel goed in elkaar zitten. En die mooie, oude ruimte helpt ook: het wordt snel mysterieus.’ Duncan licht toe dat de introductietekst helpt om de installatie te begrijpen en ik vraag hoe die het zou samenvatten. ‘Het gaat erover dat we tegenwoordig veel met dating-apps doen en hoe de menselijke connectie die je normaal hebt als je aan het daten bent, door alle apps een beetje verdwijnt. Omdat iedereen een weerspiegeling wordt van wat er online staat. Mensen worden gereduceerd tot een afstand of een bepaalde eigenschap die ze naar voren pushen. Daar gaat het volgens mij over.’

‘Het was ook ongemakkelijk omdat ik het heel erg herken.’ Ik vraag voorzichtig of Duncan daar meer over wil delen, maar die voorzichtigheid wuift die weg. ‘Ik ben een open boek, hoor!’ en vervolgt: ‘Ik zit zelf onder andere op Grindr. Ik weet ook wel dat dat best gericht is op seks, maar het is soms nogal grenzeloos. Je opent de app één keer en je hebt meteen tien mensen die heel directe dingen sturen. Waarom is het normaal geworden om een dick pic te sturen naar iemand die je niet kent?’ Ik herken wat die zegt. Ter voorbereiding van dit bezoek opende ik Grindr ook weer eens, en ook mij viel een ongewenste pik ten deel. Dating-apps zijn, in Slyngstads woorden, ‘infrastructuren die intimiteit distribueren’. Maar intimiteit wordt natuurlijk op uiteenlopende wijze geuit en de mengelmoes van verlangens en intenties, exhibitionisme, voyeurisme, oprechte interesse of cynisch tijdverdrijf zijn soms moeilijk van elkaar te scheiden. En grenzen van de een worden dus niet gerespecteerd ten faveure van de wensen van de ander. Dating-apps bieden tegelijkertijd – en dat voert geen boventoon maar wordt in de installatie tussen alles door óók bezongen – een bevrijdende plek waar men zich kan ontdoen van het juk van maatschappelijke normen.

Duncan geeft aan dat die vooral op zoek is om iemand eerst beter te leren kennen, met wie het goed klikt, van wie de intentie niet meteen is om met elkaar naar bed te gaan. ‘Ook op Tinder en Bumble heb ik het idee dat veel mensen vooral op zoek zijn naar snel afspreken met iemand en daarnaast niets meer. Terwijl ik altijd dacht: op die apps heb ik nog een beetje kans om dat te vinden.’ Dus die zin die in de installatie voorbijkwam, ‘coffee and deep conversations will do’, is wel op jou van toepassing, vraag ik. ‘Ja,’ en Duncan grinnikt, kaatst een citaat uit de tentoonstelling terug: ‘maar het is toch heel veel “hi what’s up. hi what’s up. good you. good you”’.

Ik denk dat ik al iets kan raden maar vraag naar Duncans redenen om de apps te gebruiken. ‘Nou, ik woon hier, in Middelburg. Het is misschien geen verrassing, maar de queer scene is hier niet zo groot. En daarbij houd ik niet erg van uitgaan; ik kom dus niet zo snel iemand tegen in een bar. In die zin zijn dating-apps een uitkomst. En ik denk ook dat veel mensen,’ vervolgt die, plots in algemene zin, ‘op zoek zijn naar de bevestiging dat mensen hen toch wel aantrekkelijk en leuk vinden.’

Duncans ervaring staat niet op zichzelf, blijkt als ik vrienden ’s avonds naar hun ervaringen vraag. Dating-apps brengen uiteenlopende verlangens – zoals die van Duncan maar ook heel veel andere – dichterbij; de digitale infrastructuren zijn zo veel uitgebreider, altijd binnen handbereik. De fysieke infrastructuren daarentegen houden haast niet over, zijn schaars, of blijken lastig te vinden. Als gevolg geldt voor veel Gen-Z’ers als Duncan, maar net zo goed voor veel van mijn millennial-vrienden, dat zij zelden offline hebben geflirt of gedatet. ‘Iedereen die ik ooit heb ontmoet, in romantische of intieme zin, kwam via een online omgeving. Of het was via-via. Zomaar iemand tegenkomen in een bar en daarna een keer wat gaan drinken, dat ken ik niet.’

We praten nog even verder over diens werk, het leven in Middelburg, en op welke momenten die welke apps gebruikt. Wat heeft die zelf eigenlijk als bio? ‘Eentje die is geschreven door een goeie vriendin, na een prompt op Bumble. Ik gebruik ‘m sindsdien ook op andere platforms.’ De vriendin in kwestie zit op dat moment achter de receptiebalie in de Vleeshal. Dat bleek voor Duncan ook een reden om even ‘binnen te schieten’.

Nadat we elkaar gedag zeggen, allang nadat onze koffie op is, besluit ik nog even het toilet te bezoeken in de Vleeshal, voordat ik langs meeuwengekir en de kibbelingkraam naar het station wandel. Ik vang dan nog kort iets van een splinter optimisme op die Soothing Pants me biedt. Maar ik geef niet nog meer weg van de installatie – besef me dat het van verlangens afhangt, en de installatie vooral zelf ervaren dient te worden. Eén beeld, dat laat op de avond opdoemt, terwijl ik dit schrijf: Duncan, die een blik werpt door de glazen schermen, op de vriendin achter de receptiebalie, deel van diens eigen infrastructuur van intimiteit. Een andere intimiteit dan waar ik tijdens het bezoek steeds aan dacht en waar Duncan en ik over spraken, maar een die geruststelt.

Soothing Pants van Alice Slyngstad is tot en met 18 december 2022 te zien in Vleeshal, Middelburg.