Spaceship Earth
Het is dertig graden, vochtig weer. Alles plakt en je zoekt verkoeling. IJs biedt altijd uitkomst. Het ijsje blijkt alleen onze natuur te zijn. Het blauw smeltende ijsje is eigenlijk een enorme rotspartij. Laat je het smelten in je mond? Of stop je het toch terug in de vriezer? Kies je voor behoud van de natuur of kies je voor je eigen verkoeling? De surrealistische foto’s van Lizette Schaap in het boek 3P’s stelt vragen over onze omgang met de wereld.
De titel van het fotoboek 3P’s, staat voor people, planet en profit. Een begrip uit de bouwkunde, waar Schaap, naast de Fotoacademie, in opgeleid is. De foto’s verzamelen door middel van surrealistische combinaties of extreme vergrootte gedragingen zich rondom het ‘bewuste leven’. Onze drang naar consumeren en de gevolgen daarvan, zoals ons afval dat verdwijnt in natuur en de vogels die daar last van hebben. Frambozen liggen op zwarte kolen in een olievlek, verbeeld als onbereikbaar fruit. Een tonijnvis blijkt een suikerspin te zijn en een hand zwart van houtskool krijgt de titel Sunburned.
Niet alleen in de supermarkt worden we gevraagd te letten op de verantwoorde vinkjes. Ook in het musea, galeries en boeken word aan je groene geweten geknaagd. Schaap stelt impliciet met haar foto’s vragen: Hoe vaak per week eet jij vis? Koop je niet teveel spullen? Drink jij uit een plastic flesjes? De vragen worden verpakt in vriendelijke, glossy foto’s. Foto’s met zachte kleuren, de voorgrond in harmonie met een rustige achtergrond en een teder licht-donker balans. Het serieuze thema wordt vriendelijke en modieus verpakt.
Bewust leven is namelijk hot. Grayson Perry laat het op het moment in het Bonnefantenmuseum zien in zijn wandtapijt in de serie The Vanity Of Small Differences. Hij toont de (smaak)verschillen tussen sociale klassen en bespreekt zo onder andere de hippe middenklasse. De Iphone, de cafetière en kwaliteitskrant the Guardian om, biologische, groenten mee te verpakken, zijn Perry’s vertaling van de middenklasse. Onder het keukenkastje staan twee bakken, een groene en een gele: plastic en glas. Hij zegt hierover in Kunstuur; ‘Reclycen, heel belangrijk. Een teken dat je deugd. In de 19de eeuw bleek dit uit je geloof. Nu uit het feit dat je recyclet. Zo toon je dat je om de aarde geeft.’ Perry lijkt te zeggen dat het duurzame leven een statustrend is. If you care you matter.
Lizette Schaap maakte de serie Birds over de schade die ons afval brengt aan onze vogels. Een zwerm vogels wordt gevormd door een tal ballonnen. Een vogel is een blauwe plastic zak geworden in de camera van Schaap. Speels dartelt het zakje in het zonlicht zijn weg door de lucht.
Achter in het boek 3P’s staat op twee gitzwarte pagina’s in net niet zwarte letters een quote van de Canadese filosoof en wetenschapper Marshall MC Luhan. ‘There are no passengers on Spaceship Earth. We are alle crew.’ De quote refereert aan het boek Operating Manual Spaceship Earth. Buckminster Fuller stelt in dit boek dat de aarde als een ruimteschip is waar de middelen beperkt zijn en bevoorrading niet mogelijk is. Egoïsme is volgens hem absoluut onnodig, samenwerking de sleutel tot het redden van onze globe. Toch gaat die verantwoordelijkheid vaak over persoonlijke keuzes. Jij bent degene die beslist wat in je in de winkel koopt en jij bepaalt thuis wat wel of niet weggegooid mag worden.
Simon Evans onderzocht in het project ‘Island Time’ (2008) onze drang naar het hebben van spullen. Hij refereert in het project naar het verhaal van schipbreukeling Robinson Crusoe. In het werk ‘Everything I have’ brengt hij zijn 1122 bezittingen in beeld en categoriseert deze. Door dit werk brengt Evans de historische variant van overleven in de hedendaagse wereld. We hebben namelijk allemaal het idee dat we onze spullen nodig hebben om te kunnen overleven in het dagelijkse leven.
Nu, acht jaar na het maken van dit werk, vermoed ik dat Evans nog maar weinig spullen bezit die hij destijds categoriseerde. Het meeste eten uit de opsomming is na een week of twee al vervangen door nieuw voedsel. Ook in zijn vele zwarte truien zullen de gaten zijn gevallen. Spullen hebben nou eenmaal vaak een korte levensduur, om de maatschappij te blijven voeden.
Afval dat nooit helemaal verdwijnt. Smeltende rotspartijen en uitstervende vissen. De wegwerpcultuur rondom onze spullen. Je wordt er moedeloos van als je denkt aan de gevolgen van onze omgang met de wereld. Wat kun je nog doen? Kunstenaars geven geen kantklare oplossing, maar wel een alternatieve voorzet. Kijk eens in je tuin, of help een verdwaalde vogel, voer de duiven geen friet meer en ga je eigen inboedel eens tellen. Kijk eens door de kamer, maar ook in de winkel, met de ogen van Robinson Crusoe: Wat heb jij nou daadwerkelijk nodig? Kunstenaars zijn er nog niet uit hoe we de wereld verberen. Ze houden het gesprek gaande, zodat wij bij kleine beslissingen nog eens denken aan het grote geheel.
Meer informatie over het boek 3P’s de website van Lizette Schaap. Filmmaakster Judith de Leeuw telde ook haar inboedel. Het gezin van drie personen heeft 15.734 spullen (onder andere 95 meubels, 312 sokken en 110 ongelezen boeken). Bekijk hier haar documentaire Overal spullen (2011). Bekijk hier het interview met Grayson Perry in Avro Kunstuur.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl