Neurodiversiteit

Jam van der Aa reflecteert op haar reeks artikelen die ze voor Land zonder grenzen schreef: ‘Wat als ik na alle gesprekken die ik met mensen heb gevoerd, alle dingen die ik erover heb gelezen het afgelopen jaar kan concluderen dat het vastleggen en overbrengen van verhalen in wezen een neurodivergente methode is?’ Cidaden zingen hun eigen taal is Jam’s slotessay in haar serie teksten over neurodivergentie en de kunstwereld. Ze verbindt onze notie van normatieve taal aan de mate van inleven. ‘Als ik heel erg eerlijk ben, verlang ik naar een gezamenlijke taal die voor ons allemaal even nieuw is.’

‘Kreupeltijd is een begrip dat gaat over de manieren waarop mensen met een beperking/chronische ziekte en neurodivergente mensen (de kreupelen, geuzennaam, red.) tijd en ruimte anders ervaren dan mensen zonder beperking. Het lijkt vaak of gezonde mensen vergeten dat we vroeg of laat allemaal in kreupeltijd zullen leven.’ In haar nieuwste bijdrage voor de reeks Land zonder grenzen verbindt Jam van der Aa het begrip kreupeltijd aan haar lezing van het boek De prullenbak heeft veel plezier aan mij van Thomas Heerma van Voss, waarin hij schrijvers op leeftijd interviewt over hun leven en loopbaan.

Jam van der Aa spreekt in haar reeks Land zonder grenzen over neurodivergentie met kunstenaar Gijs Verhoofstad. Gijs presenteert zich als iemand die bepaalde dingen niet wil, niet als iemand die niet kan. ‘Toch vraag ik me af,’ schrijft Jam, ‘wanneer is iets een kwestie van willen of van kunnen meedraaien? Wat ik me ook afvraag: hebben neurotypische mensen daar wel een realistisch beeld van? Van het niet-kunnen? Mij lukt het bijvoorbeeld niet om te stofzuigen, uit mezelf. Ik kan de stofzuiger midden in mijn woonkamer zetten, er zeventien keer overheen struikelen, maar nee.’