Vakantiewerk: Geweldig om weer thuis te zijn

Het zette me aan het denken: het is moeilijk om iets dat zo herkenbaar en universeel is – strubbelingen op het vlak van romantische liefde – op te schrijven op een manier die én raakt én origineel is. Het klassenverschil waartegen de liefde in Normal People zich ontvouwt benoemden degenen uit mijn vriendengroep die het boek niet zo goed vonden niet, ze bleven hangen bij ‘waarom doen die twee zo moeilijk?’. Tja. Waarom doen ze zo moeilijk? Misschien omdat het verdomde moeilijk ís.

Er is een esthetische versie van liefdesverdriet – die waarbij je in een hip cafeetje voor de zoveelste keer tegen een goede vriend verzucht hoe het toch kan, jij en je voormalige geliefde hadden zoveel moois samen. Dat wordt al snel saai. Iemand kapot zien gaan van verdriet om een relatie die verbroken wordt, is natuurlijk maar kort interessant.
De paradox blijft daarbij dat je eigen liefdesverdriet wél ontzettend bijzonder en particulier voelt. Wat aan de ander voorbijgaat als ik opnieuw begin over hoe verdrietig ik ben, zijn de concrete dingen die ik mis: hoe ongewoon vertrouwd het gewone voelt met hem (zo prettig), zijn intonatie als hij net na het wakker worden goedemorgen zegt, mijn arm pakt en samen met de zijne in de lucht steekt bij wijze van uitrekken (heel fijn), de specifieke manier waarop alle spieren in zijn gezicht verraden dat hij me niet kan volgen (ontzettend innemend).

Lilja Ingolfsdottir’s debuut Loveable doorbreekt iets in de beeldvorming rondom relaties die op de klippen lopen. In het begin zien we de ietwat dwingende manier waarop hoofdrolspeler Maria muzikant Sigmund verovert. Wat volgt zijn onbezorgde scènes, veel seks, vertrouwdheid, dansen in de woonkamer, een aangekondigde zwangerschap terwijl de liftdeuren sluiten.
De film balanceert op de rand van rauw en gepolijst, zowel visueel als in dialoog. Lelijkheid mag er zijn, niet als een smaak-kwestie, maar lelijk op het gebied van emoties. Loveable brengt in beeld hoe Maria scheldt en tiert, hoe ze als een dier wegkruipt en zichzelf eerder schreeuwend dan huilend op de bank werpt. Als kijker kreeg ik plaatsvervangende schaamte, en dat is juist zo goed, omdat het blootlegt dat we zelfs in onze pijn vaak nog de controle willen hebben over wie wat te zien krijgt.

De Engelse titel waaronder de film buiten Noorwegen uitgebracht is, verwoordt het breukvlak dat in beeld wordt gebracht: geloven dat je het waard bent om van gehouden te worden en de andere kant van de medaille: of je in staat bent van iemand te houden.
Deze moeizaamheid van de romantische liefde wordt realistisch gelardeerd met de nijpende kwestie van zorg om je naasten – kinderen, een ingewikkelde relatie met een moeder. In heldere kleuren en met gevoel voor wat binnen en buiten beeld blijft, laat deze film de dans zien tussen onvermogen en verantwoordelijkheid. Eerst als duet, met een hoop verwijten en schuldgevoel, later als solo, waar beide rollen in één persoon om elkaar heen wentelen. Dat de solo altijd de partituur vormt voor het duet lijkt een open deur, maar voor protagonist Maria zat die lang potdicht, en dan blijkt wat al die tijd voelbaar was: gedwongen dansen gaat niet.

—

Loveable van Lilja Ingolfsdottir draait nu in de filmhuizen.