‘Aan de andere kant vind ik het ook een vreselijke wereld, die kunstwereld’ – Een interview met Daniëlle van Ark
Voor veel kunstenaars stokt nu het inkomen, terwijl rekeningen binnen blijven komen. Multidisciplinair kunstenaar Danielle van Ark maakte naar aanleiding van de coronacrisis collages van haar rekeningen en verkoopt ze via Instagram: First come, first serve. De koper betaalt Danielle’s telefoon- of elektriciteitsrekening en kan in sommige gevallen voor slechts een paar tientjes een echte Van Ark aanschaffen. Ik spreek haar over de totstandkoming van dit nieuwe werk, de ongeschreven regels van de kunstwereld en over haar fascinatie voor materiaal dat mensen overleeft.
Ik heb je benaderd naar aanleiding van de ‘Bills’ serie die je op Instagram hebt gezet. Je schreef daar al dat je de serie maakt, omdat je vanwege de huidige maatregelen bewust werd van de fragiele positie die je hebt als kunstenaar. Kun je wat meer vertellen over de totstandkoming van het werk?
Daniëlle van Ark: ”Ik was voorafgaand aan deze serie bezig met werk maken op press releases die ik meenam van tentoonstellingen en daar piste ik dan spreekwoordelijk overheen met mijn eigen werk. Toen kwam de lockdown en viel een van mijn twee bijbanen weg, maar de rekeningen bleven wel binnenkomen. In plaats van press releases, ging ik nu op telefoonrekeningen tekenen. Het kwam heel organisch tot stand.
Er is maar een kleine groep kunstkopers die zich werk van zesduizend euro kan veroorloven. Veel mensen willen wel werk kopen, maar vinden de drempel te hoog. Voor mij vielen die twee factoren samen door dit werk. Toen ik de eerste ‘Bill’ op Facebook aanbood was deze binnen twee minuten verkocht – en ook nog eens aan een leuk iemand, die ik dat ook gunde. Dit project bevraagt alles wat we als kunstenaar zijn en doen; de situatie waar we ons in bevinden.”
Is het ook niet een manier om werk te kunnen verkopen voor een toegankelijke prijs die ook nog te verantwoorden is tegenover het ‘dure’ werk dat je in de galerie verkoopt?
‘’Ja, al vroeg ik me ook wel af of ik mezelf niet in mijn vingers zou snijden hiermee. Door dit project kan het voorkomen dat een werk voor vijfentwintig euro beschikbaar komt in het geval van een telefoonrekening. In een andere setting zou een werk op a4 formaat misschien duizend euro kosten. Ik vind dat hele interessante vragen: Wat is de waarde van kunst, waarom is kunst zo duur? Ik ga er in mee, maar ik verzet me er in zekere zin ook tegen en dit werk is daar een voorbeeld van. Op een gegeven moment bedacht ik mij ineens: ‘Wat als Bills nou op Catawiki belandt?’ Mijn werk op Catawiki is echt bad news, wil ik ooit nog serieus genomen worden door kunstverzamelaars. Daarom heb ik nu wel contractjes gemaakt, waar in staat dat het werk niet doorverkocht mag worden, want dat is heel schadelijk voor de reputatie van een kunstenaar. Dat zijn dingen die me heel erg bezig houden, terwijl het werk zelf daar niet mee begint. Het begon ermee om een pijnpunt in onze culturele sector te bevragen.’’
Het begon ermee om een pijnpunt in onze culturele sector te bevragen.
Ik ken jou als fotograaf. Nu maak je installaties, sculpturen en gebruik je veel verschillende media. Merk je dat je kijkt als een fotograaf? Neem je die blik mee als je bijvoorbeeld een sculptuur maakt?
”Ja, dat merk ik wel aan de manier waarop ik naar beeld kijk. Het gaat in de kunst altijd over de inhoud en het concept, maar als ik ergens naar kijk wil ik ook dat het er prettig uitziet. ’Het oog wil ook wat.’’’
Hoe ben jij vanuit de fotografie bij sculpturale beelden terecht gekomen? Hoe is die overstap gegaan?
”Ik had veel moeite met de transitie van analoog naar digitaal. Ineens was iedereen fotograaf en werden projecten veel sneller gemaakt. Dan was ik de hele wereld over gereisd, had ik al mijn tijd in een project gestoken en ging iemand anders vervolgens een soortgelijk project schieten in een fractie van de tijd die ik eraan had gewerkt. Een andere reden was dat ik me beperkt voelde door het medium. Uiteindelijk ging het me tegenstaan om alleen maar achter een camera te staan om werk te kunnen maken en begon ik me af te vragen waarom ik eigenlijk was gaan fotograferen. Vervolgens ben ik vanuit mijn inhoudelijke vertrekpunten andere media uit gaan proberen. Ik ging een residency doen op de Rijksakademie in Amsterdam. Ik was daar én verloren én kon alles doen, maar had daar eigenlijk helemaal geen controle over. En na die twee jaar Rijksakademie was ik ineens kunstenaar.”
Welke thematiek komt vaak terug in je werk?
”Vergankelijkheid; de tijdelijkheid van het leven en van dingen. En een daar aan verbonden status, een sociale status. Ik vraag mij altijd af waarom iets een bepaalde status heeft.
Ik houd bijvoorbeeld heel erg van oude veilingcatalogi. Daar staat dan een mooi verhaal in over een stel dat hun hele leven een collectie heeft opgebouwd en als ze eenmaal dood zijn brengen hun kinderen alles naar Christies. Een dergelijke collectie brengt dan bijvoorbeeld zestig miljoen dollar op. Ik knip in zo’n catalogus; in afbeeldingen van werken die veel status hebben en zet ze vervolgens naar mijn hand.”
En dan doel je dus voornamelijk op het idee van status binnen de kunstwereld?
”Dat komt wel veel terug ja. Daar zit wel een dualiteit in, ik heb zelf ook een heel dualistische relatie met de kunstwereld. Aan de ene kant wil ik er graag onderdeel van zijn en aan de andere kant vind ik het ook een vreselijke wereld, die kunstwereld. Daar speel ik ook mee in mijn werk.”
Reflecteer je door middel van je werk op de kunstwereld om deze beter te begrijpen of is je werk een middel om kritiek te uiten op die kunstwereld?
‘’Daar ben ik ook nog niet helemaal over uit. In principe begrijp ik prima hoe die kunstwereld in elkaar steekt.” Lachend: ‘’Ja tuurlijk, soms denk ik ook wel, waarom ben ik niet bekender? Waarom heb ik niet meer museumtentoonstellingen? Ik vraag me wel eens af, waarom de een wel en de ander niet?
Ik knip in andermans werk, maar ik heb me ook andermans werk toegeëigend. Ik heb bijvoorbeeld pagina’s uit Christies catalogi op een lichtbak geplakt en dan gefotografeerd, waardoor je de voor- en achterkant van de pagina’s door elkaar heen ziet, wat dan één beeld wordt. Op die pagina’s staat waar het werk te zien is geweest, in welke collectie het opgenomen is en op welke waarde het werk geschat wordt: allemaal informatie om mensen te triggeren om op dat werk te gaan bieden. Wanneer ik die beelden gebruik, staat die oorspronkelijke informatie op mijn werk. Dan staat er ‘Dit werk is honderdvijftigduizend euro waard,’ terwijl de waarde van mijn werk er maar een fractie van is.
De waarde van een werk is meetbaar aan iemands CV, maar probeer dat maar eens duidelijk te maken aan iemand die daar helemaal geen verstand van heeft. Dat slaat ook terug op wat ik met die facturen doe. Er zijn mensen die wachten tot er weer een Zoomrekening komt van zestien euro omdat ze een werk van tweehonderd euro te duur vinden. Een andere niche vindt vijfduizend euro nog te goedkoop – die geloven dat kunst pas goed is als het minstens een ton gekost heeft. Het is een dunne lijn waar je als kunstenaar helemaal niet mee bezig zou hoeven zijn, maar uiteindelijk moet er ergens geld gegenereerd worden. Dat kan met zes bijbanen en kunst maken in de avonduren, of door werk te verkopen. Het gaat me ook om genoegdoening: Ik doe het niet alleen maar voor mezelf, het moet wel zichtbaar zijn en niet alleen maar op mijn Instagramfeed van ‘kijk wat ik nou weer heb gemaakt.’’’
De waarde van een werk is meetbaar aan iemands CV, maar probeer dat maar eens duidelijk te maken aan iemand die daar helemaal geen verstand van heeft.
Om het te kunnen legitimeren als kunstwerk?
”Ja of om te legitimeren wat ik doe. Anders word je ontdekt als je 90 bent. Sorry, er lijkt me niks ergers dan wat eigenlijk bij elke vrouwelijke kunstenaar gebeurt: Dan zijn ze bijna dood en dan worden ze nog even opgepikt. Ik zit er niet op te wachten dat ik mijn hele leven allemaal kutbanen moet hebben en dan een maand voordat ik doodga alsnog heel rijk en bekend word met mijn werk.”
Is dat ook wat jou aantrekt in het thema ‘vergankelijkheid’, iemands nalatenschap?
”Ja, maar het gaat voor mij ook om een bepaald type macht die ik interessant vind. Ik heb eerder een serie gemaakt van oude vrouwenhanden die juwelen dragen, vooral geschoten op Park Avenue in New York, hele rijke mensen allemaal. Dan kwam ik binnen en hingen de Lichtensteins aan de muur en dan denk ik ‘je bent nu tachtig en je bent er nog maar heel even, maar die ring blijft.’ Ik denk dat er al een aantal vrouwen uit die serie ondertussen overleden zijn, van één weet ik het in ieder geval zeker. Zo’n diamant is iets dat wordt doorgegeven. Het is al eeuwenlang op aarde en heel even is het iemands bezit. Op het moment dat iets je bezit is, net als met kunst of kastelen, dan beheer je even iets, maar de tijd gaat ondertussen wel verder. Het materiaal is waar ik geïnteresseerd in ben, niet zozeer in die mensen zelf. Materiaal wat zo gewild is, waar een residu van leven in zit, dat vind ik heel mooi. Net als glasnegatieven van een familie die er niet meer is, zo’n negatief overleefd dan die familie. Daar word ik heel erg door gevangen. Dat is ook wat ik met mijn werk ambieer, ik hoop dat mijn werk nog heel lang hier achter blijft op de een of andere manier.”
Ik zit er niet op te wachten dat ik mijn hele leven allemaal kutbanen moet hebben en dan een maand voordat ik doodga alsnog heel rijk en bekend word met mijn werk.
Je zegt over je ‘Bills’ serie dat je het heel leuk vindt dat je hierdoor werk maakt dat toegankelijk is voor mensen die normaal gesproken weinig interesse hebben in kunst; tegelijkertijd gaat veel van je werk juist over die rijke, elitaire kunstwereld.
”Er is een optie die ik overweeg van een bedrijfscollectie die mijn rekeningen wil overnemen en daarmee een jaar lang mijn rekeningen betaalt. Het mooie daar aan is dat het werk onder een paraplu samenkomt en wanneer alle rekeningen in een grid bij elkaar hangen het inzicht geeft in iemands leven. Maar het komt daarmee wel in een context terecht die ik in eerste instantie aan het bevragen was. Ik denk dat het ook een onderdeel is van hoe ik in mijn werk sta en hoe ik in de kunstwereld sta. Dus welke keuze ik ook maak, beide keuzes zijn goed te verantwoorden.”
Het klinkt een beetje als een prijs uit een tv-show, zoals een jaar lang gratis boodschappen doen.
”Ja precies, anderzijds is het voor zo’n bedrijf natuurlijk ook een goede deal. Nu kunnen ze werk op A4 formaat kopen, wat normaal gesproken veel meer waard zou zijn. Het helpt mij natuurlijk ook: Studiohuur, misschien gaat mijn laptop kapot, enzovoort.’’
Wat kunnen we in de toekomst van je verwachten?
”Ik heb het idee om van mijn studio een case study house te gaan maken. In plaats van in mijn studio te werken, wordt de studio dan dus een werk. Ik zit nu aan een tafel die iemand anders heeft gemaakt, er staat hier een lampje dat iemand anders heeft ontworpen – ik ben kunstenaar, waarom zit ik op iemand anders stoel? Het lijkt me heel interessant om mijn eigen leven vorm te gaan geven; om een studio niet alleen als werkplek te zien, maar als onderdeel van het werk dat ik maak. Ook om mezelf uit te dagen, het gaat bijna richting design.
Daarnaast wil ik een eigen platform gaan starten, waarmee ik een sharing economy op gang wil zetten. Veel kunstenaars hebben werk dat in een opslag staat te rusten. Vroeger ruilde je bijvoorbeeld werk met de tandarts, dan gaf je hem een werk en vulde hij je gaatjes. Ik heb dit met mijn kapper gedaan twee jaar geleden. Toen heb ik tien knip- en verfbeurten geruild voor een werk. Dat soort dingen gebeuren nu niet meer en ik zou dat graag weer een beetje willen implementeren. Elkaars expertise gebruiken in plaats van – ik zit de hele tijd maar over geld te praten – dat alles alleen maar over geld gaat. Want dat is gewoon problematisch.”
Danielle wordt vertegenwoordigd door galerie tegenboschvanvreden.
https://www.tegenboschvanvreden.com
De ‘Bills’ serie is te volgen via haar Instagramaccount:
https://www.instagram.com/danielle_van_ark/?fbclid=IwAR0jQj29dhY7CETynrt…
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl