De helende kracht van kunst – ‘Moirai’ een onderzoek van Siba Sahabi
Kunstenaar en ontwerper Siba Sahabi doet met haar project ‘Moirai’ onderzoek naar de wachtervaring in ziekenhuizen, oftewel wachten in de zorg.
Op het plafond van mijn tandarts hing vroeger altijd een poster. Ik wist dat die poster altijd voor mij zou klaar staan. Ik had iets om naar te kijken terwijl boormachines zich in mijn tanden nestelden. Een afleiding, een gedachtegang om mij maar niet te hoeven focussen op dat wat daadwerkelijk aan de gang was. Het gaf het wachten en de tijd een schop onder de kont.
Wij Nederlandse burgers wachten gemiddeld 15000 uur. Dat is ongeveer 1,7 jaar non-stop wachten. We wachten in de supermarkt, bij de tandarts, in de file of in de wachtkamer van een ziekenhuis. Tijdens dat wachten doet de tijd iets geks, het besef ervan groeit en zo lijken minuten te veranderen in uren. Kunstenaar en ontwerper Siba Sahabi doet met haar project ‘Moirai’ onderzoek naar de wachtervaring in ziekenhuizen, oftewel wachten in de zorg. Moirai betekent lot of deelneming in het Oudgrieks en met dit project wilt zij het lot van de wachtende patiënt op een positieve manier beïnvloeden. Haar onlangs uitgebrachte tijdschrift (vormgegeven door Thijs Verbeek) is een samenkomst van psychologische en filosofische teksten die ontstaan zijn uit interviews met medewerkers, bezoekers en patiënten uit ziekenhuizen. Bij het openslaan vallen je ogen op Nederlandse, Engelse en Arabische teksten die ieder beschikken over een verwachte leestijd. Na het lezen van het hele tijdschrift zou ik precies 1 uur, 6 minuten en 21 seconden van mijn dag kwijt zijn en heb ik antwoord op de vragen: wat is tijd? Hoe nemen we tijd waar? Hoe dood je verveling in de wachtkamer? Hoe kunnen wij de wachtervaring van patiënten en bezoekers verbeteren? En kan filosofie, psychologie, natuur en kunst ons daarbij helpen?
Tijdens dat wachten doet de tijd iets geks, het besef ervan groeit en zo lijken minuten te veranderen in uren.
Wachten wordt over het algemeen ervaren als iets naars, verspeelde tijd, we moeten altijd maar door, door, door! Maar soms kan het niet anders, zoals in een wachtkamer van het ziekenhuis, waar wachten verandert in meer emoties dan alleen maar verveling. Zo voelt men zich angstig, gespannen en onzeker in de akelige ruimte van de wachtkamer. Waarom lijkt de tijd op zulke momenten altijd zo langzaam voorbij te gaan? Waarom duren sommige dagen eindeloos en vliegen andere weken voorbij? Wachten, zoals beschreven wordt, is in zekere zin lijden aan de tijd. We kunnen niet meer omgaan met het langzaam ondergaan van het tikken van de klok. We zijn gewend altijd geprikkeld te worden.
We kunnen niet meer omgaan met het langzaam ondergaan van het tikken van de klok.
Naast antwoorden op deze vragen, het analyseren hoe onze hersenen de tijd maken en vervormen, een oefening mindfulness, de ideale patiëntenkamer, de evolutie van het ziekenhuis, de kracht van de natuur en methodes om meer uit het wachten te halen duikt het tijdschrift ook in op de genezende kracht van kunst, literatuur en muziek. Want dat kunst ons mentaal kan helpen, weten we. Kunst heeft door de jaren heen altijd al een grote rol gespeeld in gezondheidsinstellingen. Zo heeft het Amsterdam UMC een grotere kunstcollectie dan het Amsterdamse Stedelijk Museum. Maar hoe zit het met de helende kracht van kunst? Op welke manier kun je deze discipline inzetten? En hoe autonoom en experimenteel mag ziekenhuiskunst dan zijn?
En ondanks dat kunst persoonlijk is en ieder individu verschillende voorkeuren heeft. Hebben verschillende studies aangetoond dat er een gemeenschappelijk voordeel aan kleeft: zowel beeldende kunst als literatuur of muziek haalt je even uit de werkelijkheid van het wachten en is bewezen bevorderend voor het welzijn van mensen, jong en oud, ziek en gezond. Slimme ziekenhuizen bieden inmiddels zelf ‘artist-in-residencies’ aan. Kunstenaars worden hierbij uitgenodigd tijdelijk een woonplek en atelier in het ziekenhuis te betrekken.
Of het nou een natuurfoto is die hangt in de wachtkamer van je huisarts, een poster aan het plafond van je tandarts of abstracte schilderijen in het ziekenhuis, kunst biedt troost. Een hand om in te knijpen. Het is geen alternatief medicijn, maar wellicht wel een soort paracetamol voor je geest.
Tijdschrift van Siba Sahabi
met bijdrage van psycholoog en schrijver Marcelino Lopez en grafisch ontwerper Thijs Verbeek
Bij het tijdschrift hoort ook een zesdelige podcast ‘De Wachtruimte’ geproduceerd door Chris Rijksen. De podcast is te beluisteren via Spotify, iTunes en op www.moirai.nu
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl