De abortusschilderijen van Paula Rego
Gisteren werd door het Amerikaanse Hooggerechtshof het landelijk recht op abortus geschrapt. Vierentwintig jaar geleden begon de Brits-Portugese Paula Rego aan een serie schilderijen waarmee ze illegale abortussen een gezicht gaf. Deze uitspraak maakt de werken van Rego helaas weer schrijnend actueel.
Eerder deze maand overleed Rego op 87-jarige leeftijd. Haar nalatenschap is groots, met haar oeuvre wist ze moeiteloos haar persoonlijke problematiek als depressies, angsten en huwelijksproblematiek af te wisselen en te verweven met de grotere sociaal-maatschappelijke context. Altijd slaagden haar schilderijen erin te ageren tegen het onrecht dat vrouwen te verduren krijgen.
Het was 1998, en in Portugal werd een referendum gehouden over de versoepeling van de abortuswetgeving. Het wetsvoorstel werd geen realiteit. De woede, teleurstelling en verontwaardiging die Rego daarover voelde, stopte ze in de serie pastels die ze in dat jaar en in het daaropvolgende jaar zou maken. Haar ‘Abortion Series’ is het toonbeeld engagement, schilderkunstige virtuositeit en vastberadenheid, van een samensmelting van het persoonlijke en het politieke. Of beter gezegd: van het politieke dat altijd persoonlijk is.
Rego bracht zowel de momenten vooraf als na een abortus in beeld. De toeschouwer ziet geen bloed, maar de wanhoop. De werken tonen de van pijn verbeten gezicht, de lichamen die zich in onmogelijke bochten moeten wringen, de emmers, kommen, doeken en de meubels die ondersteuning en misschien zelfs troost moeten bieden.
In 2019 werd Paula Rego door The Guardian geïnterviewd over The Abortion Series: “De serie licht de angst en de pijn uit van de illegale abortussen, waar wanhopige vrouwen toevlucht toe moesten nemen. Het is volledig verkeerd om vrouwen hierboven op nog eens te criminaliseren. Het illegaliseren van abortussen dwingt vrouwen tot het vinden van gevaarlijke oplossingen.”
Het Portugese referendum over de abortuswet behaalde in 2007 wel een meerderheid, die deels aan deze serie schilderijen werd toegeschreven. Maar de strijd is, zoals gisteren in de VS bleek, nog lang niet beslecht.