Column

Op IDFA gaat deze week House of Hope in première, de nieuwe documentaire van Marjolein Busstra. De film volgt het echtpaar Manar en Milad, dat een vrije school bestiert op de Westelijke Jordaanoever. Te midden van die alsmaar toenemende storm aan bezettingsgeweld en de genocide die zich in Gaza ontvouwt doet het echtpaar er alles aan om de kinderen die ze lesgeven een plek te bieden waar genezing kan plaatsvinden. Alles suggereert: dit is een veilige haven. Hier word je gezien. Hier mogen emoties worden getoond.

Deze zomer ervoer Joost Jungsik Vormeer in Mudam in Luxemburg hoe een suppoost op zaal schreeuwde omdat een kindje de installatie Controlled Memory Loss van Eva Kot’átková aanraakte. De ironie wil dat juist deze kunstenaar werkt met thema’s als supervisie, controle, opvoeding, het lichaam en de rol van ideologie en (mentale) instituten. Joost bevraagt in zijn column het spanningsveld tussen controle en veiligheid, en hoe zich dat verhoudt tot aanraking.

‘De eerste keer La haine was schokkend, de tweede keer is vooral verbijsterend.’ Laure van den Hout bekijkt de iconische arthouse-hit dertig jaar nadat die verscheen en spant lijnen naar haar mondeling Frans, Susan Sontag en onze aanstaande verkiezingen.

‘Het materiaal is een combinatie van wol en vlas dat tot een organisch, pokdalig geheel is gevilt. Landkaart- of niervormige doeken waarbij een mensenlichaam in het niet valt’, schrijft Maurits de Bruijn over de ervaring in het Berlijnse Hamburger Bahnhof omringd te zijn door de reusachtige doeken van Klára Hosnedlová. ‘Mijn vriend en ik staan aan de voet van zo’n doek, tussen de strengen die zich als fjorden over de vloer uitstrekken. En omdat ik zo lang omhoog tuur, vergeet ik soms even waar ik ben, dat ik een lichaam heb, dát ik ben.’

Maurits de Bruijn las het ontluisterende Rejection van Tony Tulathimutte: ‘Rejection is geen subtiel boek. Het is, meer dan alles wat ik recentelijk las, een werk van nu. De tijdsgeest vloog me om de oren, en ik kan zeggen dat die er niet florissant uitzag. Deze mozaïekroman bestudeert hoe de moderne mens haar zelfbeeld optuigt op basis van de boeken die ze leest, de Instagram-accounts die ze volgt en het online discours dat daarbij hoort, op basis van de lof en haat die ze van anderen ontvangt, en hoe de mens zich volledig kan vastdraaien in dat idee van die ‘ik’.’ 

Maurits de Bruijn tipt de film His Three Daughters die nu te streamen is via Netflix. In de film komt de ‘his’ waarnaar de titel verwijst niet in beeld: ‘Het maakt dat we nooit helemaal precies weten wie de vader is, en we ons volledig moeten berusten op de soms conflicterende beelden die de drie van hem hebben geconstrueerd. En het meest magische resultaat van deze ingreep is dat regisseur Azazel Jacobs de kijker zo een vooruitblik weet te geven van het leven waar de zussen zich vol verdriet op voorbereiden.’

Nadia de Vries bezingt de Britse kustplaats Margate door de lens van Tracey Emin’s video Why I Never Became a Dancer. ‘Als je de video zonder geluid bekijkt, heb je als kijker geen idee dat het werk over een pijnlijke jeugdherinnering gaat. Op de slotscène na bestaat het werk geheel uit beelden van Margate in de zomer: de zee die het zonlicht weerkaatst, de badgasten op de promenade, de luifels van cafés en de scharrelende meeuwen. Je ziet Margate, met andere woorden, zoals de vakantiegangers het zien. Pas wanneer je het verhaal van Emin erbij hoort krijg je een indruk van die andere werkelijkheid, die van de bewoner, voor wie het dorp geheel andere associaties heeft.’

Maurits de Bruijn ziet in het werk The Same Room van Minne Kersten het water op een bijna rustgevende manier bezit nemen van de dingen: overhemden, boeken, een dekbed. ‘Naarmate de kamer zich met water vult, komt er meer en meer rust. Juist omdat de ramp zich overduidelijk toch wel voltrekt, en de toeschouwer niet kan ingrijpen, wordt die op een prettige manier verlamt. Dit water sust, zoals heet badwater dat doet.’

Joost Jungsik Vormeer werd getroffen door de verstilling in de honderd jaar oude foto’s van Augusta Curiel, nu te zien in Foam. Eén portret laat hem niet los en luidt een zoektocht in. Naar wat een Nederlandse componist in Suriname te zoeken had. Naar alle geschiedenis die tussen de kieren van de tijd verloren gaat. ‘Ik denk dat een Europese Nederlander die in de koloniale tijd Suriname bezocht, nooit zomaar een voorbijganger had kunnen zijn, want dit woord suggereert afstand, een vrijblijvendheid die niet helemaal rijmt met koloniale verhoudingen.’