Collectiviteit

Residenties functioneren als kwaliteitsstempels in de kunstwereld en zijn daarmee essentiële ketens in de kettingreactie van succes. Maar ze zijn niet voor iedereen toegankelijk. In haar nieuwste essay binnen de reeks Land zonder grenzen reflecteert Mirthe Berentsen op de wijze waarop kunstenaars met kinderen structureel worden buitengesloten van deelname aan felbegeerde residenties. ‘Residenties veronderstellen een kunstenaar die vrij is – vrij van zorg, vrij van afhankelijkheden, vrij om weken- of maandenlang fysiek aanwezig te zijn op een specifieke plek. Daarmee is de infrastructuur van de kunstwereld structureel ongeschikt voor wie zorg draagt.’

Met The Belly of Momo neemt curator Rita Ouédraogo afscheid van Buro Stedelijk, de plek voor experiment in het Stedelijk Museum Amsterdam. In dit essay reflecteert ze op de installatie van Kevin Osepa. ‘Voor Kevin Osepa is the Belly of Momo zowel onderwerp als strategie. Een poreuze filosofie die een spiegel vormt van Buro Stedelijk zelf. Beide zijn interieurs in wording: plekken om samen te komen, om te experimenteren, waar chaos gekoesterd mag worden. De (onder)buik kan tegengestelde krachten dragen zonder oplossingen te behoeven: rouw en vreugde bestaan naast elkaar en dragen beiden de resonantie van onze voorouders.’

Deze week is Çiğdem Yüksel te gast bij Kunst is Lang. Çiğdem schaart de meeste afbeeldingen van moslima’s onder ‘safari-foto’s’: van veraf genomen, vaak op de rug, zonder dat er ook maar een spoortje persoonlijkheid van de betreffende vrouw te zien is. Vanuit het groeiend besef dat beeldbanken en archieven essentieel zijn voor ons maatschappelijk geheugen, legde ze in het fotoboek Je moest eens weten: de eerste generatie vrouwen uit Turkije in Nederland de verhalen, portretten en familiefoto’s van 22 vrouwen vast die in dezelfde tijd als Çiğdems eigen oma naar Nederland kwamen.

Deze zomer ervoer Joost Jungsik Vormeer in Mudam in Luxemburg hoe een suppoost op zaal schreeuwde omdat een kindje de installatie Controlled Memory Loss van Eva Kot’átková aanraakte. De ironie wil dat juist deze kunstenaar werkt met thema’s als supervisie, controle, opvoeding, het lichaam en de rol van ideologie en (mentale) instituten. Joost bevraagt in zijn column het spanningsveld tussen controle en veiligheid, en hoe zich dat verhoudt tot aanraking.

Deze week is Pris Roos te gast bij Kunst is Lang. Ze vangt het dagelijks leven in kleurrijke teken- en schilderstijl. Ze legt graag bepaalde straatbeelden en specifieke winkelpanden vast, maar vaker portretteert ze mensen in de intimiteit van hun alledaagse omgeving: als ze staan te koken, naast hun kat op het vloerkleed zijn neergestreken, of buiten op een geparkeerde scooter zitten. 

Teddy Tops opende FOREVER YOUNG, de overzichtstentoonstelling die vijftig jaar kunstenaarschap van Lydia Schouten viert, en schreef een tekst die als water is en uitlopers vormt naar Virginia Woolf, Louise Bourgeois, de oude wijsheid van walvissen en de Dolle Mina’s. ‘Een nieuwe feministische golf is in aantocht, bovenop de golf staan Greta Thunberg en Francesca Albanese. Ze kolkt op ons vermogen te luisteren, aandacht, op ecologisch, maatschappelijk en interpersoonlijk en intersectioneel vlak. Dat doet denken: is het wel een nieuwe golf? Of is het juist een oeroude, een diepe, en neemt alles met zich mee dat verdedigd moet worden: het koraal, de dieren, planten, alle soorten?’ 

‘Het materiaal is een combinatie van wol en vlas dat tot een organisch, pokdalig geheel is gevilt. Landkaart- of niervormige doeken waarbij een mensenlichaam in het niet valt’, schrijft Maurits de Bruijn over de ervaring in het Berlijnse Hamburger Bahnhof omringd te zijn door de reusachtige doeken van Klára Hosnedlová. ‘Mijn vriend en ik staan aan de voet van zo’n doek, tussen de strengen die zich als fjorden over de vloer uitstrekken. En omdat ik zo lang omhoog tuur, vergeet ik soms even waar ik ben, dat ik een lichaam heb, dát ik ben.’