Geweld

Deze week is Katja Verheul te gast bij Kunst is Lang. Veel van haar films en videowerken draaien om de impact en dreiging van voorbije oorlogen. Zo gaat de film Red Dust over de kernproeven die het Franse leger in de jaren ’60 in de Algerijnse Sahara deed, waardoor nog steeds elk jaar radioactief stof op het zuiden van Europa neerdaalt. In de film What is left Behind zien we hoeveel werk het is om de Nederlandse zee én de rivieren te ontdoen van bommen die daar na de Tweede Wereldoorlog massaal in zijn gedumpt. In Katja’s nieuwste project vraagt ze aandacht voor wat de natuur mogelijk te wachten staat nu het Ministerie van Defensie van plan is het militair oefenterrein in ons land uit te breiden: nu al is tweederde van dat terrein beschermd natuurgebied, wat zich moeilijk laat verenigen met de impact van bommen, granaten en pantservoertuigen.  

Simomo Bouj en Jan Hoek runnen No Limits! Art Castle. Ze onderzochten wat ze met hun kunstruimte konden doen om zich in te zetten tegen de Israëlische genocide op de Palestijnen in Gaza. Op die grote vraag formuleerden ze een heel concreet antwoord: de tentoonstelling Shopping Against Genocide die bezoekers in staat stelt hun koopkracht op een goede manier in te zetten. In dit essay geven Simomo en Jan tips voor andere kunstruimtes die zich willen aansluiten bij hun missie.

Op IDFA gaat deze week House of Hope in première, de nieuwe documentaire van Marjolein Busstra. De film volgt het echtpaar Manar en Milad, dat een vrije school bestiert op de Westelijke Jordaanoever. Te midden van die alsmaar toenemende storm aan bezettingsgeweld en de genocide die zich in Gaza ontvouwt doet het echtpaar er alles aan om de kinderen die ze lesgeven een plek te bieden waar genezing kan plaatsvinden. Alles suggereert: dit is een veilige haven. Hier word je gezien. Hier mogen emoties worden getoond.

Deze zomer ervoer Joost Jungsik Vormeer in Mudam in Luxemburg hoe een suppoost op zaal schreeuwde omdat een kindje de installatie Controlled Memory Loss van Eva Kot’átková aanraakte. De ironie wil dat juist deze kunstenaar werkt met thema’s als supervisie, controle, opvoeding, het lichaam en de rol van ideologie en (mentale) instituten. Joost bevraagt in zijn column het spanningsveld tussen controle en veiligheid, en hoe zich dat verhoudt tot aanraking.

‘De eerste keer La haine was schokkend, de tweede keer is vooral verbijsterend.’ Laure van den Hout bekijkt de iconische arthouse-hit dertig jaar nadat die verscheen en spant lijnen naar haar mondeling Frans, Susan Sontag en onze aanstaande verkiezingen.

Lieneke Hulshof bezocht I Think U Did Something To Me, And Now It’s In Everything I See And Do in Het Nieuwe Domein in Sittard. Deze tentoonstelling toont het werk van collectief SAAC (Sexually Abused Artists Collective). ‘Wat ik in de zalen aanschouw strookt niet met het collectieve beeld dat ik daarvan ken; een agressief zwart-wit verhaal. De kunstwerken verbeelden meer én minder dan een ervaring van geweld. Ze zijn diffuus én expliciet, lichtvoetig én uiterst zwaar.’

Emma van Meyeren toog naar Middelburg om daar in de Vleeshal de solotentoonstelling Directions van Hannah Black te zien. Ze trof er een bonte constellatie aan: van de minimumloonregeling voor kunstenaars in de jaren 50-80 tot de bombardementen op de thuisstad van de Vleeshal aan het begin van de Tweede Wereldoorlog: ‘voelen waar destructie en constructie elkaar doorkruisen en met gevoelens van pijn en observaties over ironie blijven vragen wat nou eigenlijk de condities zijn’.

In het Stedelijk Museum Amsterdam zijn in de tentoonstelling Circulate werken te zien van 21 kunstenaars die het medium fotografie op diverse en vernieuwende manieren inzetten. Jorne Vriens interviewt voor Mister Motley komende maand 3 van deze makers. Als eerste spreekt hij met Hira Nabi: ‘Ik denk veel na over de samenstelling van licht en donker, over fotografie als de documentatie van tijd. Ik probeer het perspectief te veranderen, om zichtbaar te maken wat voorheen ongezien bleef.’

Kunst is Lang is er een paar weken tussenuit, maar we hebben kunstenaars die recent te gast zijn geweest gevraagd naar hun favoriete aflevering uit ons omvangrijke archief. Dakota Magdalena Mokhammad koos voor de aflevering met Susanne Khalil Yusef, uit mei 2021. Susanne werd in Duitsland geboren, groeide op in Arnhem en heeft Palestijnse roots: ‘Susanne is een ervaringsdeskundige die een raam openmaakt om met haar mee te kunnen kijken. Dat maakt het laagdrempelig, het werk verwelkomt je, het is als snoep. Susanne zegt zelf ook dat ze het nieuws niet altijd volgt, en dat begrijp ik heel goed. Kunst is misschien een zachtere manier om dingen binnen te laten komen.’

The Not Surprised Collective requested deploying Ahmet Öğüt’s Bakunin’s Barricade from the Stedelijk Museum, in June. They felt compelled to bring the voice of the visual arts to the resistance that other fields were already showing against the ongoing genocide. Purchased in 2020, the work has since been kept in storage, in waiting. But the barricade began to live a life of its own, caught in the crossfire of political discourse. Its sudden relevance sprang from stylistic similarities to student encampment for Palestine constructions from May 2024, and from its conceptual beauty—a barricade designed not only as a symbol but as something deployable, to be used in moments of social transformation, via the contract that accompanied it.