In aflevering tien van Kunst is Collectief – de laatste in deze speciale reeks van Kunst is Lang – is kunstenaar Jeanne van Heeswijk te gast. Van Heeswijk vormt in haar eentje natuurlijk geen collectief, maar werkt collectief in al haar projecten, in steeds wisselende samenstellingen. Voor haar is collectief maken een poreus proces dat continu in beweging is, en iets dat nodig is om samen in beweging te komen en invloed te hebben op je eigen toekomst.

Tijdens een bezoek aan het Kröller-Müller Museum raakt Fiep van Bodegom in gesprek over het futurisme met beveiliger Inge die er al twintig jaar werkt: ‘Ik denk dat de visie van de futuristen naïef was, we willen niet wonen in betonnen gebouwen zonder bomen, alleen omdat dat technisch mogelijk is. Als je nu terugkijkt naar die tekeningen zonder bomen en de verheerlijking van techniek, van een economie van fossiele brandstof, denk je, hadden we maar een andere weg ingeslagen.’

Op initiatief van kunstenaar Jeanne van Heeswijk komen deze zomer bewoners, denkers, makers en activisten bijeen in de Oude Kerk, om daar met elkaar in gesprek te gaan over actuele sociaal-maatschappelijke vraagstukken en zo de kerk weer haar rol als huiskamer van Amsterdam terug te geven. Mister Motley neemt deel aan It’s OK… commoning uncertainties om het collectieve denkproces in de Oude Kerk te delen met de buitenwacht. Onze redactie luistert, reflecteert en geeft het proces weer vanuit hun eigen perspectief en vorm. De verhalen die hieruit voortvloeien worden gedurende de manifestatie gedeeld. Vandaag herpubliceren we in dit kader een essay van Sarah Doorduin, over de vraag hoe kunstenaars kunnen bijdragen aan rechtvaardige stedelijke ontwikkeling. ‘De lijn tussen ontwikkeling en uitsluiting is in deze situatie akelig dun. In het begin lijkt alles beter, maar al snel kunnen de kenmerken van gentrificatie gesignaleerd worden, iedereen herkent het beeld van bakfietsen, dure havercappucino’s, urban jungles en authentiek gebrouwen bier.’

‘Laten we de literatuur eens een boyband cadeau doen,’ en zo geschiedde. In de negende aflevering van Kunst is Collectief is BOYBAND, de literaire boyband te gast. In gesprek met Luuk Heezen vertellen Wout Waanders, Jelko Arts en Martin Rombouts over hoe ze een boyband en literatuur combineren. ‘We stelen van allebei de kanten om een soort raar Frankenstein-monster te maken.’

Na zijn bezoek aan de tentoonstelling rond het oeuvre van General Idea in het Stedelijk Museum Amsterdam, opent er een deur naar het verleden van Erik Wong. ‘In een aantal korte gedachten, observaties en herinneringen probeer ik grip te krijgen op de complexe en verwarrende strijd tegen een dodelijke ziekte, die de mainstream nauwelijks raakte maar hard toesloeg in de marge. Wat heeft die strijd aan beelden opgeleverd en wat hebben die beelden teweeggebracht?’

Het Stedelijk Museum Amsterdam presenteert vijf decennia kunstenaarschap van multitalent Felix de Rooy met film, theater en beeldende kunst in talloze verschijningsvormen van schilderijen tot assemblages en van collages tot wandkleden. De Rooy onderzocht thema’s die op dit moment nog steeds actueel zijn, waaronder de doorwerking van het koloniale verleden, alledaags racisme en de betekenis van Afro-Caribische en queer identiteiten binnen de kunst. Leana Boven bezocht Apocalypse met programmamaker Max de Ploeg. ‘Deze instituten zijn inherent koloniaal.’

In de serie TIJD onderzoeken ArtEZ Studium Generale en Mister Motley hoe we tijd kunnen maken voor het niet-weten als productieve kracht. ‘Het is dus tijd om de tijd zelf te gaan verontrusten, verwarren en verdraaien. Dat is een ondermijning van het modernistische idee van tijd dat sterk samenhangt met productiviteit’, aldus René Boer, een van de vijf leden van het collectief Loom.

Met grafisch kunstenaar Serana Angelista bezocht Leana Boven kunstinstituut Melly, voor de tentoonstelling ‘Kelly Sinnapah Mary: The Fables of Sanbras’. Kelly Sinnapah Mary maakt interdisciplinair werk rond sociale ongelijkheid, uitbuiting van de natuur en ontheemding binnen de context van Guadeloupe, waar ze woont en werkt. Haar spirituele en mystieke leggen de verbindingen bloot tussen ecologische vernietiging en kolonialisme. ‘Sinnapah Mary positioneert zich in haar werk als het centrum, of als een brug, en belichaamt zo een verbinding tussen mensen, dieren, en aarde.’

Leana Boven bekijkt met bezoeker Jaimy de muurschildering The Revisitation van Dion Rosina in de Kunsthal. Rosina engageert zich met historische vertellingen en mythologieën, die hun oorsprong vinden in de Afrikaanse diaspora. Hij werkt hiervoor met archiefmateriaal en legt vanuit zijn eigen positionering verbanden bloot die hij weet vast te leggen in onder andere collages. ‘De tijd vraagt erom dat je als persoon van kleur bezig bent met je roots en dieper in jezelf kijkt. Ik denk hier veel over na.’

Met zijn veelbesproken sculptuur plaatst Thomas J. Price de gewone mens in het centrum van Rotterdam. Zij spiegelt het spel én de strijd binnen onze maatschappij, de realiteit vol ontmoetingen die doordrenkt zijn van sociale verwachtingen en vooroordelen, die ook doordrenkt zijn van het bewustzijn van ras. Moments Contained balt een pijnlijke dynamiek samen. ‘Daarom is het opwindend dat zij in Rotterdam ruim baan krijgt,’ zegt Price. ‘Niet zomaar ergens in de marge, maar middenin in de stad, die net als Londen een smeltkroes is van culturen. Zij belichaamt een nieuwe actualiteit.’ Een essay van Wilma Sütö naar aanleiding van een interview met Thomas J. Price.

Kunstpraktijken die zelfstimulerende expressie omvatten, zijn lange tijd gegroepeerd onder de naam ‘Outsider Art’, een omstreden term die autodidactische kunstenaars en kunstenaars met een handicap letterlijk buiten het middelpunt van het artistieke discours plaatst. Veel van deze praktijken worden gekenmerkt door hun directheid, waarbij het maken gedreven lijkt te worden door een verlangen naar interactie met de wereld. Dat kunst emoties kan overbrengen, snappen we wel, maar hoe zit het met de sensatie van de hand die tegen het papier duwt, met het voelen van een kleur in je buik, met het vasthouden van een camera met flapperende handen? Wat als we kunst benaderen vanuit de lichamelijke bewegingen die ten grondslag liggen aan haar totstandkoming, en onze focus verleggen naar de zintuiglijke ervaring van het maken? En hoe maken we ruimte voor praktijken waarin de lichamelijke stimulatie van het maakproces even belangrijk, of zelfs belangrijker is dan het resulterende werk?